23.4.11

Χριστὸς Ἀνέστη!



Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τε καὶ γῆ καὶ τὰ καταχθόνια· ἑορταζέτω γοῦν πᾶσα κτίσις τὴν ἔγερσιν Χριστοῦ, ἐν ᾗ ἐστερέωται.
Κυριακὴ τοῦ Πάσχα, Τρίτη Ὠδή.

Η Ανάσταση του Κυρίου: Τοιχογραφία του Καθολικού, Ι.Μ. Βατοπαιδίου Αγίου Όρους. Μακεδονική σχολή, 1312. Ημερολόγιο Ι. Μονής, 1997.

18.4.11

Εγώ δεν είμαι ποιητής…

Ο μοναχός ο άνθρωπος












Στίχοι: Λάζαρος Ανδρέου
Μουσική: Νίκος Παπάζογλου
Πρώτη εκτέλεση: Νίκος Παπάζογλου


Ο μοναχός ο άνθρωπος
όταν γλεντούν οι άλλοι
ντρέπεται που ‘ναι μοναχός
και στη χαρά φαλτσάρει

Όταν με φτιάξει το κρασί
το κέφι όταν σκορπιέται
ντρέπομαι εγώ να τραγουδώ
κι αυτός να μη μιλιέται

Ο μοναχός ο άνθρωπος
όταν γλεντούν οι άλλοι
γίνεται μόνος δυο φορές
και σκύβει το κεφάλι



Αποχαιρετώντας τον Νίκο Παπάζογλου που έφυγε στις 17 Απριλίου 2011.

Πηγή στίχων: http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=1650

Πηγή φωτογραφίας: http://www.nooz.gr/entertainment/antio-ston-niko-papazoglou

5.4.11

25η Μαρτίου, γενικώς…

Οι λόγοι για τη σφοδρότητα με την οποία διεξάγεται η γενικότερη συζήτηση για την ελληνική επανάσταση, και ειδικότερα για την τηλεοπτική σειρά «1821», μπορεί να έχουν τελικά μεγαλύτερη αξία από την ίδια τη συζήτηση και τα συμπεράσματά της καθεαυτά. Αν και κάθε παρόμοια προσπάθεια ιστορικής αναψηλάφισης δεν μπορεί να είναι απόλυτα αντικειμενική και τεκμηριωμένη, αυτό δε σημαίνει πως δεν θά ΄πρεπε να διακινδυνεύουμε, όποτε δίνεται μια καλή ευκαιρία, τον επαναπροσδιορισμό κάποιων «κεκτημένων» θεμάτων ιστορίας, της «Εικόνας» που έχουμε για μας τους ίδιους. Φαίνεται, όμως εντέλει, πως μας πονάει πολύ όποτε χρειάζεται να σκαλίσουμε το «ένδοξο» παρελθόν μας, όποτε χρειάζεται να δούμε τι πραγματικά είμαστε.
Όταν, σε πρόσφατη διαφημιστική εκστρατεία του, το Υπουργείο Πολιτισμού καλούσε τους ξένους τουρίστες να «ζήσουν το μύθο τους στην Ελλάδα», είναι σίγουρο ότι απευθυνόταν σε ανθρώπους εκτός Ελλάδος (μόνο); Μήπως αρχίζουμε να ξετυλίγουμε σιγά σιγά, επικίνδυνα, αλλά λυτρωτικά, το μίτο της ελληνικής παθογένειας;

  Α.
Τα μηνύματα που μας διαφεύγουν
Θάνος Bερέμης*


Η προβολή των επεισοδίων της τηλεοπτικής σειράς του ΣΚΑΪ «1821» προκάλεσε πολλές αντιδράσεις. Οι περισσότερες θετικές και μερικές από αυτές ενθουσιώδεις. Οι άλλες κυμαίνονται ανάμεσα σε αυτές που περιέχουν επισημάνσεις για λάθη και παραλείψεις και στις απόλυτα επικριτικές. Στις πιο αρνητικές διατυπώνονται και κατηγορίες προδοτικής συμπεριφοράς έναντι του έθνους.
Το πιο περίεργο από τα επικριτικά σχόλια προέρχεται από δύο βουλευτές του ΛΑΟΣ με κύρια κατηγορία εις βάρος των συντελεστών της σειράς ότι είναι πολιτικά στρατευμένοι. Προφανώς δεν ήταν η υποτιθέμενη στράτευση που απασχολούσε τους βουλευτές, αφού οι ίδιοι εκπροσωπούν πολιτικό κόμμα με συγκεκριμένες απόψεις για την ελληνική ιστορία, αλλά η, διαφορετική προς τη δική τους, άποψη των δημιουργών της σειράς.
Η αυθεντία αυτών των επικριτών της εκπομπής δεν προέρχεται από τις πανεπιστημιακές τους περγαμηνές στην σπουδή της Ιστορίας, αλλά στην πεποίθηση ότι οι απόψεις τους τυγχάνουν γενικής αποδοχής. Ομως, ο ΛΑΟΣ δεν ξεπέρασε ποτέ το 6% της λαϊκής ψήφου, ενώ η επίμαχη τηλεοπτική σειρά, όπως φαίνεται συγκεντρώνει ευρύτερο φάσμα αποδοχής από το κοινό.
Επιπλέον, οι δύο βουλευτές, επιμένουν στην απόρριψη του μη υπάρχοντος τίτλου «Η Γένεση ενός Εθνους». Πιθανώς η έννοια «έθνος - κράτος» που πράγματι γεννήθηκε το 1821, και συνοδεύει τον τίτλο της πεντάτομης έκδοσης, τους μπερδεύει.
Ας ξεκαθαρίσουμε, λοιπόν, τις έννοιες αυτές προς διευκόλυνση των θεατών της σειράς, φίλων και αντιπάλων. Το «έθνος - κράτος» αφορά στον χαρακτήρα του πρώτου ελληνικού κράτους στην ιστορία. Οι «πόλεις - κράτη» των αρχαίων χρόνων υπήρξαν ένα διαφορετικό είδος οργανωμένων κρατών. Η λέξη «έθνος» έχει ποικίλες εκφάνσεις στον γνωστό μας κόσμο. Από τις περιπτώσεις όπως της Αμερικής όπου ο όρος «nation» σημαίνει κυρίως το έθνος - κράτος αφού οι επαναστάτες του Γεωργίου Ουάσιγκτον απαρνήθηκαν τη σχέση τους με το παλιό καθεστώς του αγγλικού Στέμματος και μαζί με αυτό απέρριψαν και την αγγλική τους καταγωγή. Επέλεξαν μια νέα εθνική προσωνυμία, την «αμερικανική» που δεν διέθετε τότε παρελθόν και δεν προσδιόριζε εθνότητα, αλλά την ονομασία κράτους. Οι Γάλλοι απέδωσαν στην ίδια λέξη πολιτικό και εδαφικό περιεχόμενο, αλλά ο όρος nation εμπεριέχει και την κρατική μαζί με την εθνική ιδιότητα. Οι Γερμανοί, χωρίς ενιαίο κράτος όταν συνέλαβαν την έννοια του έθνους των περί τα τέλη του 18ου αιώνα, έντυσαν τον όρο με την ρομαντική τους κοσμοαντίληψη και ασχολήθηκαν συστηματικά με την κατασκευή ενός εθνικισμού, ο οποίος δεν ήταν μόνο πολιτισμικός αλλά αντλούσε κύρος και από τα βιολογικά του εύσημα. Η συγκεκριμένη αντίληψη του έθνους που επιστρέφει επίμονα στη γερμανική ιστορία με καταστροφικές συνέπειες (κάποτε), ουδεμία σχέση έχει με το είδος του πολιτισμικού εθνικισμού του ορθολογιστή Κοραή, αλλά και του ρομαντικού Παπαρρηγόπουλου. Ο τελευταίος αντιμετώπισε τις βιολογικές θεωρίες του Φαλμεράγιερ με περιφρόνηση. Η άποψή του ότι δεν υπάρχουν καθαρόαιμοι λαοί εφόσον και οι αρχαίοι προγονοί μας ήταν κατ’ αυτόν «σύγκλυδες» (ανακατεμένοι), καταλήγει στην κατάφαση της βιολογικής πολυμορφίας.
Ο γενναιόδωρος εθνικισμός του Παπαρρηγόπουλου είναι υπεύθυνος για την πλήρη ενσωμάτωση όλων των μετεχόντων «τη ημετέρα παιδεία» σε ένα ελληνικό σύνολο που διαμορφώθηκε χωρίς «αίμα και σίδερο». Πόσα ευρωπαϊκά κράτη δεν έχουν διαπράξει μέσα στους αιώνες βιαιοπραγίες για να ενσωματώσουν τους πληθυσμούς τους σε κάποια ενιαία θρησκευτική (Σφαγή των Καθαρών στη Γαλλία του 14ου αι.) ή εθνική (Χιτλερική Γερμανία) κοινότητα;
Μπορούμε να είμαστε υπερήφανοι για την ειρηνική ενσωμάτωση των πληθυσμών που ζούσαν στην Ελλάδα του 19ου αι. Στο έργο αυτό συνέβαλε και ο μεγάλος εκπαιδευτικός «κατακτητής», το ελληνικό σχολείο. Το ότι στα χρόνια της ύστερης τουρκοκρατίας το σχολείο αυτό δεν ήταν κρυφό, δεν μειώνει καθόλου το μεγαλείο του επιτεύγματός του. Μπορεί οι Οθωμανοί να ενδιαφέρονταν κυρίως για τη συλλογή των φόρων και την αποφυγή ή την καταστολή εξεγέρσεων και όχι για την γλώσσα των «απίστων» (Τζιμήδων), αλλά η επιμονή και του πιο μικρού «Τζιμή» να διδαχθεί την επιφανέστερη από τις γλώσσες της βαλκανικής χερσονήσου (και όχι μόνο) συνιστά το δεύτερο μεγαλύτερο κατόρθωμα των Ελλήνων. Το πρώτο είναι μια επανάσταση που μας έκανε αυτό που είμαστε. Ελεύθερους.

* Ο Θ. Βερέμης είναι αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Πηγή: εφημερίδα «Καθημερινή», 13 Φεβρουαρίου 2011


Β.
Φράκο ή φουστανέλα;
Θάνος Bερέμης


Πρέπει να ομολογήσω ότι πολλά από τα σχόλια που γράφτηκαν από πολέμιους της τηλεοπτικής σειράς του «1821» με εντυπωσίασαν με την οξύτητά τους και ενίοτε με την παραποίηση του θεάματος. Ανάλογα με ξάφνιασαν οι διαστρεβλώσεις επιστολογράφων, όπως εκείνη που δημοσιεύτηκε στην «Ελευθεροτυπία» της περασμένης εβδομάδας, η οποία μου απέδωσε –μηδέποτε υπάρξασα– ομιλία σε πανεπιστήμιο της Κωνσταντινουπόλεως, όπου φέρομαι ειπών σε τουρκικό κοινό ότι οι Ελληνες διέπραξαν γενοκτονίες και όχι οι Τούρκοι. Το πάθος του συγγραφέα της επιστολής προφανώς ξεπέρασε τη στοιχειώδη ευθυκρισία. Ή ακόμα το παραλήρημα επιστολογράφου της Πελοποννήσου, ο οποίος διατρέχει αιώνες ιστορίας σαν να είναι ημέρες και καταλήγει στη γνωστή πλέον επωδό του ενόχου για όλες τις αμαρτίες, ΕΛΙΑΜΕΠ. Για τους μηδέποτε αναγνώσαντες οτιδήποτε κυκλοφόρησε από το Ιδρυμα αυτό και τα κατά καιρούς μέλη του Δ.Σ., το ΕΛΙΑΜΕΠ αποτελεί μόνιμο στόχο εκτόνωσης.
Η συζήτηση που ακολούθησε την προβολή του τέταρτου επεισοδίου της σειράς, στις 15 Φεβρουαρίου, υπήρξε για μένα αποκαλυπτική. Η άποψη του Στέλιου Ράμφου είναι ότι οι Νεοέλληνες αντιλαμβάνονται την ταυτότητά τους ως αποτέλεσμα αναφοράς στο συλλογικό τους παρελθόν και ότι αυτό καθιστά προβληματική τη σχέση τους με τον παρόντα χρόνο. Ας μου συγχωρήσει ο κ. Ράμφος τούτη την απόπειρα ερμηνείας της σκέψης του.
Η αντίληψη ενός επαναλαμβανόμενου, σαν τις εποχές, χρόνου εξομοιώνει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Ο καθηλωμένος αυτός χρόνος στερεί τα άτομα από τη δυνατότητα διαχείρισης του παρόντος και τον σχεδιασμό του μέλλοντος. Ετσι επανέρχονται συνεχώς στην αρχική πράξη γέννησης της συλλογικής τους συνείδησης, η οποία συνιστά αμετακίνητη αλήθεια που ουδείς έχει δικαίωμα να αναθεωρήσει. Το ιστορικό παρελθόν, όπως τους δόθηκε από το σχολείο, έγινε πηγή ανατροφοδότησης που δεν επιδέχεται αλλαγές. Ο κ. Ράμφος τοποθέτησε μεγάλο μέρος του ελληνικού προβλήματος εκσυγχρονισμού στην αντίφαση ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τους οποίους υιοθετήσαμε στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου χάρη στους Φαναριώτες πολιτικούς, και στην έλλειψη της εσωτερικής διεργασίας, που θα επέτρεπε την αφομοίωση των επείσακτων ιδεών. Το νέο κράτος που εισάγεται στην Επίδαυρο σαν ένδυμα από τη Γαλλία, δεν καλύπτει απόλυτα την ντόπια φορεσιά μας από μέσα. Με άλλα λόγια, η ψυχή των περισσότερων δεν συγχρονίστηκε με τους ξένους θεσμούς που επικάθησαν στην κοινωνία. Ο Στέλιος Ράμφος αποδίδει την ασύμπτωτη σχέση με επιλογές του Βυζαντίου όταν προτιμήθηκε το «τουρκικό φακιόλι από την παπική τιάρα». Ο Σωτήρης Ριζάς επισήμανε ότι η επιλογή επιβλήθηκε μάλλον από τη στρατιωτική ισχύ του κατακτητή. Ωστόσο, η επιλογή εκείνη, αλλά και άλλες παλαιότερες, διαμορφώνουν μια αντίληψη ταυτότητας που βρίσκει στην αέναη συλλογική ζωή τα πρότυπα για τη διαμόρφωση της σημερινής μας αυτοσυνειδησίας. Ετσι η έννοια της ατομικότητας και της ατομικής ευθύνης που λανθάνει, διαχέεται στην αδιάκοπη ανακύκλωση της συλλογικότητας της οικογένειας, της φυλής και της ιστορίας. Οι προτεραιότητες αυτές άλλωστε υπονομεύουν την αξιοκρατία στις δημόσιες επιλογές και τη λειτουργία των νόμων γενικότερα. Η έννοια του απρόσωπου χειραφετημένου πολίτη δεν είναι δυνατό να αποκτήσει οντότητα στην κοινότητα αυτή.
Η εξαιρετική ανάλυση του κ. Ράμφου με βοήθησε να κατανοήσω το πάθος των επικριτών της σειράς και των συζητήσεων που ακολουθούν. Είναι φανερό ότι η σειρά αυτή απέδειξε ότι το διακύβευμα δεν είναι απλώς η ορθότητα ή μη της ερμηνείας των γεγονότων μιας άλλης εποχής, ούτε η κολακευτική ή μη παρουσίασή τους, αλλά η ίδια η αμφισβήτηση μιας παγιωμένης αλήθειας, με κεφαλαίο Α, όπως διαμορφώθηκε από την πρωτοβάθμια κιόλας εκπαίδευση.
Η αναψηλάφηση των ιερών και οσίων της Ιστορίας αποτελεί για πολλούς άμεση απειλή αμφισβήτησης της αντίληψης που διατηρούν για τον ίδιο τους τον εαυτό και την ψυχή τους. Αντιλαμβανόμαστε έτσι ότι η εκπομπή αυτή άθελά της θέτει επί τάπητος, όχι μόνο την ιστορία του 1821, αλλά προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία υπέρβασης της καθηλωμένης συνείδησής μας. Και αν δεν αλλάξει η συνείδηση του κάθε πολίτη, η κάθοδός μας θα συνεχίζεται.

* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Πηγή: εφημερίδα «Καθημερινή», 27 Φεβρουαρίου 2011



Γ.

Η διχασμένη ελληνική ιστοριογραφία και κάποιες σκέψεις για τη «θεραπεία» της
π. Βασίλειος Θερμός*

Κατά καιρούς, όπως πρόσφατα με το 1821 ή λίγο παλαιότερα με τη Σμύρνη, έρχονται στην επιφάνεια δημόσιες διαμάχες γύρω από την ορθότητα συγκεκριμένων ιστορικών απόψεων ή ιστοριογραφικών μοντέλων. Καθώς η από χρόνια αυτονόητη για τα πανεπιστημιακά δεδομένα γνώση εκλαϊκεύεται, το ευρύ κοινό δεν παύει να εκπλήσσεται βλέποντας να αναθεωρούνται στερεότυπες απόψεις με τις οποίες είχε γαλουχηθή από δεκαετίες. Δεν θα είναι υπερβολή να ισχυρισθούμε ότι στην Ελλάδα διαφέρει εντυπωσιακά, ίσως σε αρχετυπικό βαθμό, η κοινόχρηστη ιστορία από την ακαδημαϊκή ιστορία.
Πώς πρέπει να αντιμετωπισθή ένα τέτοιο φαινόμενο; Είναι σύμπτωμα παρακμής; Είναι ανησυχητικό σημάδι; Πώς θα πορευθή ένα έθνος του οποίου η ηγετική και διανοητική ελίτ έχει ριζικά διαφορετική εικόνα από τον λαό για το παρελθόν, με όποιες συνέπειες μπορεί αυτή η διαφορά να έχει για το αίσθημα εθνικής ταυτότητας και συνοχής;
Έχω τη γνώμη (και υπό τους περιορισμούς πάντοτε του μη ειδικού) ότι στις δημόσιες ιστοριογραφικές διαμάχες του τόπου μας συγκρούονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Στην πραγματικότητα συγκρούονται η μακρά κεκτημένη συνήθεια της Ανατολής με τα κατακτημένα αυτονόητα της Δύσης.
Οἱ ὀρθόδοξες χῶρες βρίσκονται σέ διαφορετική ψυχολογική θέση ἀπό τίς δυτικές ὡς πρός τό θέμα μας, ἀλλά καί στό ἐσωτερικό τους οἱ πιστοί χαρακτηρίζονται ἀπό διαφορετική ψυχολογική πραγματικότητα σέ σύγκριση μέ τούς ἀδιάφορους καί δυτικοποιημένους. Ἄλλες εἶναι οἱ ψυχολογικές προτεραιότητες τοῦ καθενός διότι δομεῖται διαφορετικά τό αἴσθημα ψυχικῆς ταυτότητος. Η συντριπτική πλειονότητα τῶν ὀρθοδόξων πιστῶν ἀντλοῦν τήν χριστιανική τους ταυτότητα πρωτίστως μέσα ἀπό τή διαμεσολάβηση τοῦ ἔθνους. Ἑπομένως μέ ὁποιαδήποτε ἀλλαγή τῆς καταστατικῆς τους σχέσης μέ τό ἔθνος κινδυνεύουν νά μήν εἶναι πιά χριστιανοί!
Ὑπάρχει χῶρος γιά τό ἔθνος στή σημερινή κοινωνία τῶν πολιτῶν; Δέν θά μποροῦσε νά μήν ὑπάρχει, δεδομένου ὅτι καί τό ἔθνος μέ τή σημερινή του ἔννοια ἀποτελεῖ προϊόν τῆς νεωτερικότητας. Ἀλλά χρειάζεται νά δοῦμε μέ ποιά μορφή ὑπάρχει. Ὅπως εἶναι μᾶλλον γνωστό, οἱ ἐξελίξεις διαμόρφωσαν δύο βασικούς τύπους ἐθνικῆς συνείδησης.
Ὁ πρῶτος ἀναπτύχθηκε στή Βρεττανία καί στή Γαλλία. Ἐδῶ τό ἔθνος γίνεται ἀντιληπτό ὡς ἔννοια πού ἀπορρέει ἀπό τόν πατριωτισμό τοῦ συντάγματος. Ἕνας πολίτης αὐτοῦ τοῦ μοντέλου συγκροτεῖ ψυχική ταυτότητα μέσα ἀπό τήν ἐθνική ἰδεολογία ὅπως αὐτή νοηματοδοτεῖται ἀπό τούς θεσμούς τῆς πολιτικῆς κοινωνίας, μέ ἄλλα λόγια αἰσθάνεται τό ἔθνος μέσα ἀπό τούς θεσμούς τοῦ «συνανήκειν». Ἡ ἐκδοχή αὐτή ἐμπλουτίστηκε ἀπό τίς μεταπολεμικές θεωρίες γιά τήν ἰδεολογία καί τή συγκρότηση ταυτοτήτων. Ἄς προσθέσουμε ἐδῶ ὅτι αυτός ο τύπος έθνους ἀποτελεῖ τήν κοινή βάση τῶν ἐπικρατέστερων θεωριῶν γιά τό ἔθνος στή διεθνῆ ἀκαδημαϊκή κοινότητα.
Καθοριστικό χαρακτηριστικό τοῦ ἐν λόγῳ μοντέλου εἶναι τό γεγονός ὅτι ἐθνικές ἀρετές εἶναι οἱ κοινωνικές ἀρετές. Παρ’ ὅλα αὐτά ἡ δυναμική τοῦ ἔθνους ὑπό τήν ἔννοια τῆς ἰδιοπροσωπίας τῶν παραδόσεων καί τῶν συμβόλων ὑπάρχει. Ἡ κοινή ἔννοια τῆς δικαιοσύνης δέν εἶναι ἀρκετή. Μέ λίγα λόγια, ὑπάρχει καί ὑγιής πατριωτισμός σύμφωνα μέ τό μοντέλο αὐτό, δηλαδή συνδεμένος μέ τόν ἱστορικό πολιτισμό τοῦ ἔθνους, ἀρκεῖ νά ἐναρμονίζεται μέ τίς ἀρχές τῆς κοινωνίας τῶν πολιτῶν. Πρωτίστως ὅμως ὁ πολίτης αἰσθάνεται ὑπόλογος ψυχικά ἀπέναντι στήν κοινωνία.
Ἀπό τή «διαφωτιστική» ἐκσυγχρονιστική διανόηση στόν τόπο μας θεωρεῖται (και ὄχι ἀβάσιμα) ὅτι ἐνδεχόμενη υἱοθέτηση αὐτοῦ τοῦ μοντέλου θά προαγάγει τήν κοινωνική εἰρήνη, την ἀνοχή ἀπέναντι στήν ὁποιουδήποτε τύπου διαφορά, τήν ἀξιοπιστία καί ὑπευθυνότητα τοῦ πολίτη, τή συνεργασία, τό ξεπέρασμα τῶν συνδρόμων ἄμυνας καί ἀπομονωτισμοῦ... ἐνῶ θά ἐξαπλώσει περισσότερο τό νόμο καί τό δίκαιο στίς κοινωνικές καί διεθνεῖς σχέσεις.
Ποιός εἶναι ὁ δεύτερος τύπος ἐθνικῆς συνείδησης; Τό βαλκανικό καί γερμανικό μοντέλο. Παρά τήν αἰτιολογική σύνδεσή του μέ τή νεωτερικότητα τό μοντέλο αὐτό ἐκφράζει κυρίως, ὄχι τόν ὀρθό λόγο, ἀλλά τό θυμικό. Ἡ σύνδεσή του μέ τή νεωτερικότητα ἐπιτυγχάνεται κατά βάσιν μέσῳ τῆς ἰδεολογίας.
Τό ἔθνος λατρεύθηκε ἰδεολογικά κατά τόν 19ου αἰῶνα ἐπί τῇ βάσει τῆς «ἐθνικῆς ψυχῆς». Τό πάθος αὐτῆς τῆς λατρείας ὑπῆρξε ἀνάλογο τοῦ θρησκευτικοῦ: τό ἔθνος γίνεται ἱερό, διαθέτει «ἀποστόλους καί μάρτυρες», ἀπαιτεῖ «κατήχηση» στόν ἀπελευθερωτικό ἀγῶνα, ἡ δέ ἀμφισημία του ἐμπνέει ὅ,τι καί μέ τίς θρησκεῖες: εἴτε λαμπρά κατορθώματα θυσίας καί ἡρωισμοῦ, εἴτε φανατισμό καί ἐγκληματικότητα. Ὡς πολιτισμικό ἔρεισμα αὐτῆς τῆς ἐκδοχῆς περί ἔθνους χρησίμευσε κυρίως ὁ γερμανικός ρωμαντισμός.
Σ’ αὐτή τήν κατηγορία σκέψης τό ἔθνος γίνεται ἀντιληπτό ὡς μιά διαχρονική κοινότητα κουλτούρας καί ἱστορίας. Ἄλλοτε θεωρεῖται ἀδιαλείπτως ἐνεργό καί ἄλλοτε ἀφυπνίζεται κάτω ἀπό ὁρισμένους ὅρους. Ἡ ἀφύπνιση κατά τόν 19ο αἰῶνα ἀποδίδονταν στή θεία πρόνοια ἤ τό πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐνῶ στήν ἐποχή μας σέ συγκεκριμένες οἰκονομικοκοινωνικές μεταβολές.
Ἐπειδή ἡ συναισθηματική ἐπένδυση στό ἔθνος εἶναι σ’ αὐτή τήν ἐκδοχή πελώρια, εἶναι ἑπόμενο νά προκάλεσε καί νά προκαλεῖ πάθη. Αὐτό ἐξηγεῖ καί τίς φρικτές αἱματοχυσίες πού ἔλαβαν χώρα κατά τόν 20ό αἰῶνα μέ ἀφετηρία -ὄχι τυχαῖα- στή Γερμανία καί στα Βαλκάνια. Ἕνα τέτοιο ἔθνος ὑπόκειται σέ μία νοητική ἀναπαράσταση ἀπό τά ὑποκείμενα τέτοια ὥστε νά ἱκανοποιεῖ ψυχικές ἀνάγκες συνοχῆς καί ἰσχύος. Ὁ ἄνθρωπος σέ αὐτό τό μοντέλο δέν εἶναι τόσο πολίτης ὅσο μέλος ἑνός ἔθνους, αὐτή ἡ ἰδιότητα εἶναι πού χαρίζει τή θεμελιώδη ταυτότητα. Αὐτό τό ἐπιτυγχάνει μέ τό νά συγκρατεῖ τίς διαλυτικές δυνάμεις τοῦ ψυχισμοῦ καί νά παρέχει ἀσφάλεια: ἐφ’ ὅσον ὁ ἐχθρός βρίσκεται κάπου ἔξω ὁ ψυχισμός ἀποφεύγει τόν δικό του ἐμφύλιο πόλεμο μέσῳ τοῦ ἀσυνείδητου ψυχολογικοῦ μηχανισμοῦ τῆς προβολῆς. Ἐπί πλέον «φυσιολογικοποιεῖ» τίς ἀσυνείδητες ἐπιθετικές ἐνορμήσεις ἐνσωματώνοντάς τις σέ κοινό συμβολικό σύστημα, τό ὁποῖο ἀποενοχοποιεῖ τίς ἐνορμήσεις αὐτές παρέχοντάς τους ἰδεολογική προκάλυψη. (Ἔτσι ἐξηγεῖται ἡ ἐμπειρική παρατήρηση ὅτι ὅσο περισσότερο ἐθνικιστής εἶναι κάποιος τόσο μεγαλύτερη χαρακτηρολογική ἐπιθετικότητα ἐμφανίζει). Ἡ ἐθνική συνείδηση, μέ ἄλλα λόγια, ἐδῶ ἐξυπηρετεῖ πρωτίστως συναισθηματικούς σκοπούς τῆς ψυχικῆς οἰκονομίας.
Τό προπατορικό ἐλάττωμα αὐτοῦ τοῦ ἐθνικισμοῦ, στόν ὁποῖο ὅπως εἶναι φανερό ἀνήκει καί ὁ ἑλληνικός, βρίσκεται στόν ἔντονα φαντασιακό χαρακτῆρα τῆς ἀντίληψης ἑαυτοῦ καί τῶν ἄλλων. Τό ἔθνος στό ὁποῖο ἀνήκει κάποιος δέν γίνεται ἀντιληπτό στήν πραγματική του κατάσταση, ἀλλά στήν ἰδεατή: ἡ ἐπιθυμία συγχέεται μέ τήν πραγματικότητα. Ἐξογκώνονται οἱ ἀρετές του καί ἀποσιωπῶνται οἱ κακίες του, ἐνῶ σέ κάποιες περιπτώσεις ἀναπτύσσεται ἡ θεωρία τοῦ περιουσίου ἔθνους. Φυσικά υἱοθετεῖται μία ἐγωκεντρική στάση σύμφωνα μέ τήν ὁποία δέν παραχωροῦνται στά ἄλλα ἔθνη ἰσοδύναμα αἰτήματα ὅσων ζητοῦνται ἀπό αὐτά. Πρόκειται γιά τήν ἀσυνέπεια τοῦ ἐθνικισμοῦ στήν αὐτοκριτική καί στά αἰτήματά του, τήν ὁποία ἐπισημαίνει ὁ Gellner.
Εὔλογη ἀπόρροια αὐτῆς τῆς ἐκδοχῆς περί ἔθνους ἀποτελεῖ ἡ προβληματική στάση της ἀπέναντι στό νόμο. Ὁ νόμος δέν γίνεται δεκτός ὡς ὑποχρεωτικός καί ἐξισωτικός, ἀλλά διαθλᾶται μέσα ἀπό τά συμφέροντα καί τίς προτιμήσεις λαμβάνοντας κυρίως προσωπική χροιά. Ἡ ἔμφαση στό πρόσωπο καί τίς προσωπικές σχέσεις συνήθως λειτουργεῖ ὡς ἄλλοθι, δεδομένου ὅτι κατά βάθος τό ἐθνικιστικό ὑποκείμενο δέν ἀνέχεται ἄλλο νόμο πέρα ἀπό ὅ,τι τό ἀγχολύει καί ὅ,τι τό ἰσχυροποιεῖ. Ἡ λανθάνουσα ψυχική δομή ἔγκειται σέ μία ναρκισσιστικά ἐξογκωμένη καί παντοδύναμη εἰκόνα ἑαυτοῦ, ἡ ὁποία αἰσθάνεται τό κέντρο τοῦ κόσμου: ὅλα τά ἄλλα ἔθνη πρέπει νά παραμερίσουν μπροστά στό μεγαλεῖο τοῦ ἐκλεκτοῦ ἔθνους.
Ἄν ἡ ἰδέα-κλειδί τοῦ πρώτου τύπου πατριωτισμοῦ εἶναι ἡ δικαιοσύνη, τοῦ δευτέρου τύπου εἶναι τό μεγαλεῖο. Ἡ στενότατη διασύνδεση τοῦ ἔθνους μέ τήν ἰσχύ γίνεται ἐμφανής καί ἀπό τήν ἄρρηκτη διαπλοκή ἔθνους καί κράτους. Τό ἔθνος δέν ἀρκεῖται στήν διατήρηση τῆς ἰδιοπροσωπίας του ἀλλά διεκδικεῖ κρατική ὀντότητα καί θεσμική ἐπιβολή, μέσα ἀπό τό γνωστό δίδυμο «ἔθνος-κράτος». Τό ἔθνος μεγαλουργεῖ ὅταν ἀνεξαρ-τητοποιεῖται καί ἐπεκτείνεται. Πρός τόν σκοπό αὐτό ἡ ἱστορία διαβάζεται μεροληπτικά, προκειμένου νά δικαιωθοῦν οἱ ἐδαφικές ἀξιώσεις.
Αν ο δεύτερος τύπος εθνικής συνείδησης σάς θυμίζει κάτι, έχετε απόλυτο δίκιο. Ο ελληνικός πατριωτισμός ερωτοτροπεί ανέκαθεν με τον εθνικισμό του θυμικού. Το δυστύχημα εδώ είναι οτι, όπως εἶναι παγκοίνως γνωστό, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει συνδεθῆ ανεπιφύλακτα μέ αὐτοῦ τοῦ τύπου τόν ἐθνικισμό, γι’ αὐτό καί κατά κανόνα ὑποδαύλισε καί στήριξε τίς ἐθνικές διεκδικήσεις, χωρίς νά ἐνδιαφερθῆ στόν ἴδιο βαθμό καί γιά τίς ἀρετές τῆς συνυπάρξεως. Αὐτή ἡ ἐπιζήμια σύνδεση κατέστη δυνατή, ὄχι μόνο ἐξ αἰτίας συγκεκριμένων ἱστορικῶν περιπετειῶν, ἀλλά καί ἐπειδή ἡ θεολογική σκέψη δέν ἔχει ἀσχοληθῆ σχεδόν καθόλου μέ τή δυναμική τῆς ἰδεολογίας προκειμένου νά συμβάλει καί αὐτή στήν ἀπογύμνωσή της.
Μέ τό νά παραμένει ἀνυποψίαστος ὁ ἐκκλησιαστικός λόγος σχετικά μέ τόν μηχανισμό τῆς αὐταπάτης που είναι εγγενής στήν ἰδεολογία, ἀφήνει ἀφύλακτα τά νῶτα του στήν χρήση του ίδιου ἀπό τήν ἐθνική ἰδεολογία, μιά χρήση ἡ ὁποία ἐνδέχεται νά ὁδηγήσει καί σέ ἀλλοίωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μηνύματος. Νομίζει (ὁ ἐκκλησιαστικός λόγος) ὅτι χρησιμοποιεῖ τόν πατριωτισμό ἀλλά στήν πραγματικότητα χρησιμοποιεῖται ἀπό τόν ἐθνικισμό. Ἡ μέχρι τώρα θητεία τῆς Ἐκκλησίας στό ἔθνος συνόδευσε τόν ἐθνικισμό στά δεινά τῆς ἰδεολογίας, γι’ αὐτό καί τώρα εἰσπράττει τήν κρίση της.
Όμως ἡ ἀρχική γέννηση καί ἀνάπτυξη τῆς Ἐκκλησίας ἔλαβε χώρα σέ περιβάλλον πού ἔμοιαζε, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν, μέ τή σημερινή κοινωνία τῶν πολιτῶν, δηλαδή σε περιβάλλον ρωμαϊκῆς παγκοσμιοποίησης. Εἶναι καί αὐτός ἕνας ἀπό τούς λόγους πού ὑποστηρίζω πώς ἡ κοινωνία τῶν πολιτῶν ἀποτελεῖ φυσικώτερο χῶρο γιά τήν Ἐκκλησία ἀπό ὅσο τό ἔθνος.
Γιατί η Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία είναι ασύμβατη μέ τόν δεύτερο τύπο τοῦ ἔθνους, ὁ ὁποῖος μέχρι τώρα μονοπώλησε στον τόπο μας την εθνική συνείδηση;
1) Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει καθῆκον νά ἀρνεῖται τόν φαντασιακό χαρακτῆρα πού τόσο συχνά προσδίδεται στήν ἐθνική ταυτότητα, λόγῳ τῆς ἀγάπης της πρός τήν ἀλήθεια. Χρειάζεται νά δώσει ἰδιαίτερη προσοχή στήν ἐπισήμανση τοῦ Gellner ὅτι «σέ γενικές γραμμές ἡ ἐθνικιστική ἰδεολογία ὑποφέρει ἀπό μία διάχυτη ψευδῆ συνείδηση. Οἱ μύθοι της ἀντιστρέφουν τήν πραγματικότητα: ἰσχυρίζεται πώς ὑπερασπίζεται τόν παραδοσιακό πολιτισμό, ἐνῶ στήν πραγματικότητα βοηθᾶ νά κατασκευαστεῖ μιά ἀνώνυμη μαζική κοινωνία... Κηρύσσει καί ὑπερασπίζεται τήν πολιτισμική ποικιλία, ὅταν στήν πραγματικότητα ἐπιβάλλει τήν ὁμοιογένεια τόσο στό ἐσωτερικό τῶν πολιτικῶν ὀντοτήτων, ὅσο καί μεταξύ τους σέ μικρότερο βαθμό». Στήν πραγματικότητα πρόκειται γιά μιά πλασματική ὁμοιογένεια ἀπέναντι στόν ἀληθινό ἤ φανταστικό κίνδυνο, μιά ὁμοιογένεια πού συχνά περιλαμβάνει καί ἔντονα ἀντικοινωνικά στοιχεῖα, ἀρκεῖ νά εἶναι «πατριῶτες»!
2) Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει χρέος νά ἀντιστέκεται στόν ἐγωκεντρικό χαρακτῆρα τοῦ ἐθνικισμοῦ, ἀναγνωρίζοντας τά θετικά στοιχεῖα ὅλων τῶν ἄλλων ἐθνῶν καί τῶν πολιτισμῶν τους. Μάλιστα, κάτι περισσότερο: ἔχει ὑποχρέωση νά ἀνεύρει καί νά ἀναδείξει ἐκεῖνα τά στοιχεῖα τῶν ἄλλων πολιτισμῶν τά ὁποῖα θά μποροῦσαν νά συμβάλουν στή σάρκωση τῆς ἀλήθειας τοῦ Θεοῦ μέσα στό σύγχρονο κόσμο. Ἡ συνάντηση Θεολογίας καί πολιτισμοῦ δέν σταμάτησε μέ τόν ἑλληνικό πολιτισμό. Ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι πολιτισμοί ἔχουν ἀνάγκη κάποιου ἰσχυρότερου χειραγωγοῦ στή διαδικασία προσλήψεώς τους ἀπό τήν Ἐκκλησία, ὁ ὁποῖος ὅμως νά ἀντιλαμβάνεται τήν ἰσχύ του καί τά ἱστορικά του προνόμια, ὄχι ὡς «ἁρπαγμόν», ἀλλά ὡς «κένωσιν» καί ἔξοδο ἀπό τήν ἐγωκεντρικότητά του.
3) Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔχει «συμφέρον» νά προάγει τά ἰδεώδη τῆς κοινωνίας τῶν πολιτῶν, διότι μέ αὐτά ἐξασφαλίζει ἐλευθερία κινήσεων καί δράσεων σέ χῶρες πού δέν ἀποτελεῖ τήν πλειονότητα, ἀλλά καί διότι μέσῳ τῆς ἀτομικῆς αὐτοδιαθέσεως ἔχει τήν δυνατότητα νά ἀποκτᾶ νέα μέλη διά τῆς μεταστροφῆς τους στόν Χριστό. Προφανῶς δέν εἶναι τυχαῖο ὅτι στόν τόπο μας, ὅπου λειτουργεῖ σέ ὑποτυπώδη μορφή ἡ κοινωνία τῶν πολιτῶν, κάθε ἄτομο πού μεταστρέφεται σέ ἄλλη θρησκεία ἤ αἵρεση θεωρεῖται ἀπό τούς πιστούς λιγώτερο ἕλληνας. (Καί ἐνδεχομένως νά ἀληθεύει αὐτό, ἀφοῦ ἡ ἐθνική μας ταυτότητα δομεῖται κατά τόν βαλκανικό τύπο!)
Ἀντίθετα, ἄν θά ἐπιθυμούσαμε νά ἀρθρώσουμε κριτικό λόγο γιά το εκσυγχρονιστικό μοντέλο περί έθνους, θά παρατηρούσαμε τά ἀκόλουθα:
1) Ὁλόκληρη ἡ συζήτηση περί ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων στηρίζεται σέ ἀνθρωποκεντρικό σκεπτικό, ἀφοῦ ἀπουσιάζει μία θεολογία περί τῆς ἰσότητας τῶν ἀνθρώπων. Αὐτό τό ἔλλειμμα ὀντολογίας καθιστᾶ εὐάλωτη στό πέρασμα τοῦ χρόνου τήν θεσμιζόμενη ἰσοτιμία καί ἀνοίγει τήν πόρτα στόν κίνδυνο ἡ κοινωνία τῶν πολιτῶν νά ἐκφυλισθῆ σέ ἁπλῆ ἰσορροπία συμφερόντων.
2) Ὁ ὑπερτονισμός τῆς ταυτότητας δικαίου ὁδηγεῖ σέ πολιτισμικό ἀποχρωματισμό, στοιχεῖο πού διευκολύνει τήν ἐπιβολή ἀλλοτριωτικῶν πρακτικῶν ἀφοῦ μειώνει τίς ἠθικές ἀντιστάσεις. Τό ἐπιχείρημα αὐτό ἀποτελεῖ καί τόν κατ’ ἐξοχήν ἀντίλογο τοῦ σημερινοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χώρου στήν πρόταση τοῦ κοσμοπολιτισμοῦ. Αὐτό πού δέν ἐπισημαίνεται εἶναι πώς οἱ σημερινοί μηχανισμοί ἀλλοτριώσεως ἀπευθύνονται κυρίως στό ἀσυνείδητο καί τίς αἰσθήσεις (μέσῳ τῆς διαφημίσεως καί τῆς εἰκόνας ἐν γένει), κάτι τό ὁποῖο ὁ ὀρθός λόγος δέν εἶναι ἐπαρκῶς προετοιμασμένος νά ἀντιμετωπίσει. Μέ λίγα λόγια, ἡ κοινωνία του νόμου δέν εἶναι σέ θέση νά ἀποτρέψει τόν ἐκφυλισμό τοῦ ἀνθρώπου. Πέρα ἀπό τίς δικές της ἀξίες χρειάζονται καί οἱ ἀξίες τοῦ πολιτισμοῦ ὡς ἀντίδοτο.
3) Ἡ ἀπουσία πνευματικοῦ ὑπόβαθρου στήν «ἀσκητική» τῶν πολιτῶν καί ἡ ἀποκλειστική θεμελίωσή της σέ ἀρχές δικαίου ἐγκυμονοῦν τόν κίνδυνο ἐγωκεντρικοῦ περιορισμοῦ τῆς συνταγματικής κοινωνίας τῶν πολιτῶν ἐντός τῶν συνόρων. Μέ ἄλλα λόγια τό μοντέλο της δέν ἐξάγεται, διότι αὐτό θά σήμαινε δραστική περιστολή δικαιωμάτων «χρησικτησίας» τοῦ δυτικοῦ κόσμου πάνω στόν τρίτο κόσμο. Ἔτσι οἱ ἀνεπτυγμένες «ήρεμες» χῶρες συμπεριφέρονται διπρόσωπα: δέν ἐμποδίζονται νά ἐξάγουν τά ἐπικίνδυνα ἀπόβλητά τους σέ ἄλλες φτωχότερες ἤ νά χρησιμοποιοῦν γιά σεξουαλικό τουρισμό γυναῖκες καί παιδιά χωρῶν πού δέν διαθέτουν κοινωνία τῶν πολιτῶν γιά νά τά προστατέψουν!
Ἡ ἐκκοσμίκευση πού δέν ὁδηγεῖ ἀναγκαστικά στήν ἀποθρησκειοποίηση τῆς κοινωνίας χρειάζεται κάποια θετική ἀποδοχή ἀπό τήν Ἐκκλησία προκειμένου νά μπορέσει νά συμμετέχει δημιουργικά καί ἀποτελεσματικά στόν δημόσιο διάλογο στά πλαίσια τῆς κοινωνίας τῶν πολιτῶν γιά τή διαμόρφωση τοῦ κράτους δικαίου. Μέ ἄλλα λόγια, ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει πλέον τή δυνατότητα (οὔτε κἄν τό δικαίωμα) νά ἀπορρίπτει τήν ἐκκοσμικευμένη κοινωνία τῶν πολιτῶν στόν δημόσιο λόγο της. Ἀντίθετα, καλεῖται νά συζητᾶ ὡς ἕνας ἀπό τούς πολλούς, κάτι πού φυσικά τῆς προκαλεῖ μεγάλη δυσαρέσκεια.
Μέσα στό οὕτως διαμορφωμένο πλαίσιο ἀποδεικνύονται παντελῶς ἄχρηστα κάποια προνόμια πού ἔρχονται ἀπό τό παρελθόν. Ἡ ἐπιβίωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ λόγου μέσα σέ μία σημερινή δυτική κοινωνία στηρίζεται πλέον ἀποκλειστικά καί μόνο στίς ἀρχές τοῦ ὑγιοῦς ἀνταγωνισμοῦ. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἀνεξάρτητα ἀπό τό γιά πόσο καιρό ἀκόμη θά τῆς παρέχεται μιά τυπική θεσμική ὑπεροχή, ἔχει ἤδη ἀρχίσει νά δρᾶ ὡς ἕνας ἀπό τούς πολλούς, ἕνα ἔργο πού τό ἀγνοοῦσε μέχρι τώρα καί γιά τό ὁποῖο τά στελέχη της δέν εἶναι ἐπαρκῶς ἐκπαιδευμένα.

*
Υπ’ αυτές τις προϋποθέσεις λοιπόν είναι απόλυτα εύλογο να συγκρούονται δύο τόσο αντιτιθέμενα ιστοριογραφικά μοντέλα. Το «παραδοσιακό» εκλαμβάνει την εκπαίδευση ως εργαστήριο που σκοπό έχει να γαλβανίζει το θυμικό ώστε να προστατεύσει τη χώρα από υπαρκτούς ή ανύπαρκτους εχθρούς. Το «εκσυγχρονιστικό», αντίθετα, θεωρεί την εκπαίδευση ως χώρο δημιουργίας απλώς πολιτών, απολύτως άχρωμων ως προς την εθνική ταυτότητα. Το πρώτο ορκίζεται στο απειλούμενο μεγαλείο του έθνους, το δεύτερο λογοδοτεί για τη νομιμοφροσύνη του στο υπερεγώ (δηλ. σύστημα κανονιστικών αξιών) της νεωτερικότητας, εσχάτως δε και της μετανεωτερικότητας. Το πρώτο απολαμβάνει τη ησυχία του επί μακρόν ελλιμενισμού, το δεύτερο βρίσκεται σε διαρκή κίνηση και αυτοδιαμόρφωση.
Η ασυμβατότητα των δύο μοντέλων εγείρει δυναμικά πόλωσης που ενεργεί τελικά ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Κάθε υπενθύμιση της παρουσίας του ενός σκληραίνει τη στάση του άλλου. Η μάχη είναι παθιασμένη και δεν θα κοπάσει παρά με την εξόντωση του αντίπαλου, κάτι που δεν θα έλθει ποτέ. Φρονώ πως ο εκκλησιαστικός λόγος οφείλει να επιδείξει σωφροσύνη και να σπάσει τον φαύλο κύκλο. Έχει χρέος να αντιμετωπίσει νηφάλια την πραγματικότητα του έθνους χαράσσοντας τη μέση οδό μεταξύ των δύο άκρων.
Καμία αλλαγή στην ιστοριογραφική του αντίληψη δεν μπορεί να λάβει χώρα χωρίς προηγουμένως να αποκολληθή από το γερμανικό-βαλκανικό μοντέλο εθνικής ταυτότητας, δηλαδή χωρίς να απαλλαγή από τα βαρίδια της εθνικιστικής ρητορείας του παρελθόντος. Ο εκκλησιαστικά εμπνεόμενος ιστορικός λόγος έχει υποχρέωση με τη στάση του να καταγγείλει τόσο τον σχετικισμό όσων ντρέπονται για την ελληνική τους ταυτότητα όσο και τη φοβική αμυντικότητα εκείνων που η συμπεριφορά τους συνιστά ζωντανή δυσφήμιση του ελληνισμού.
Επιπλέον καλείται να αντιληφθή την πασιφανή πραγματικότητα ότι, αν η άχρωμη και εκσυγχρονιστική ιστοριογραφία έχει σήμερα καταλάβει το έδαφος που κατέλαβε, οφείλεται κατά κύριο λόγο στα «κατορθώματα» του ελληνικού εθνικισμού του παρελθόντος. Ενός εθνικισμού ο οποίος φακελώνοντας και βασανίζοντας ανθρώπους, περιθωριοποιώντας πληθυσμούς, ρητορεύοντας ασύστολα, καπηλευόμενος τα όσια, οδηγώντας σε εθνικές καταστροφές και τραγωδίες, κατάφερε να εκθρέψει το «αυγό του φιδιού» με την αντίστροφη έννοια, δηλαδή του εθνικού και θρησκευτικού αποχρωματισμού. Τόσο δύσκολο είναι οι εκκλησιαστικοί να αντιληφθούμε ότι σήμερα πληρώνουμε τις αμαρτίες της Δεξιάς που κυβέρνησε ασύδοτα επί δεκαετίες τον τόπο και την οποία τότε δεν κρίναμε αλλά μάλλον αναπτύξαμε ομαλότατη συνεργασία; Επιτέλους, οφείλουμε οι χριστιανοί να συνειδητοποιήσουμε πως οι φυλακισμένοι και διωκόμενοι αριστεροί συχνά υπήρξαν πιο καλλιεργημένοι (ίσως και ηθικώτεροι) από τους άξεστους βασανιστές τους και πως η τότε Εκκλησία στάθηκε με το μέρος των δεύτερων. Τέτοιες ιστορικές αδικίες δεν μένουν ατιμώρητες και κινητοποιούν τους πνευματικούς νόμους.
Συγκεκριμένα και εντελώς ενδεικτικά ο εκκλησιαστικά εμπνεόμενος ιστορικός λόγος θα χρειαστή:
α) Να επικεντρώσει εξ ίσου στις αρετές και στα ελαττώματα του λαού μας, προκειμένου να εξαχθούν διδάγματα χρήσιμα για το παρόν και το μέλλον. Για να συμβή αυτό θα πρέπει να μην αποκρύπτονται ντροπιαστικές σελίδες της ιστορίας μας (π.χ. ακρωτηριασμός Βουλγάρων αιχμαλώτων στο Βυζάντιο, σφαγή Τριπολιτσάς, βιαιότητες εναντίον Τούρκων της Μικράς Ασίας κατά το 1921-22, συνεργασία με Γερμανούς κατά των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και λεηλασία περιουσιών τους, καταπίεση και σφαγές αμάχων Τουρκοκυπρίων κ.ά.), αλλά να λέγεται «η αλήθεια γυμνή», κατά την φράση του Μακρυγιάννη.
β) Συμπληρωματικά προς το πρώτο, να αποδεχθή το προφανές αξίωμα πως για τα περισσότερα γεγονότα δεν υπάρχει μόνο μία ιστορική αλήθεια. Διάφορες εκδοχές είναι δυνατό να αληθεύουν ταυτόχρονα. Μέ άλλα λόγια, δεν είναι όλες οι προτάσεις της μετανεωτερικότητας για πέταμα.
γ) Να σκύψει με μεγαλύτερο σεβασμό στους άλλους πολιτισμούς, ιδιαίτερα σε εκείνους με τους οποίους ο ελληνικός ανέπτυξε περισσότερες δοσοληψίες και να μην διστάσει να αναγνωρίσει και τα δάνεια εισόδου παράλληλα με εκείνα της εξαγωγής.
δ) Να επεκτείνει την αναθεωρητική της στάση σε όλες τις πτυχές της επιρροής της (κατήχηση, ραδιόφωνο, έντυπα), έτσι ώστε να παιδαγωγήσει υπεύθυνα τον λαό και να μην τον «ντοπάρει» μονόπλευρα.
Μια τέτοια αλλαγή δεν θα πρέπει να αποτελεί κίνηση τακτικης αλλά ουσιαστική αλλαγή. Χρειάζεται να εμπνέεται από τα (πνευματικά άλλωστε) ιδεώδη της μετάνοιας και της αλήθειας. Χωρίς μετάνοια και αλήθεια ο εκκλησιαστικά εμπνεόμενος ιστορικός λόγος σύντομα θα χάσει και την αγάπη, όση του έχει απομείνει.

(Μέρος του κειμένου αυτού έχει δημοσιευθή στο βιβλίο «Οι δικοί μου οι ξένοι», εκδ. «Εν πλω», υπό τον τίτλο «Ἡ φιλάνθρωπη ἀναμέτρηση τῆς Ὀρθοδοξίας μέ τήν κοινωνία των πολιτῶν: θεώρηση ἀπό τή σκοπιά τῆς ψυχικῆς ταυτότητος»).

* O π. Βασίλειος Θερμός είναι ψυχίατρος παιδιών και εφήβων & διδάκτωρ Θεολογίας

Πηγή: www.antifono.gr, 10 Μαρτίου 2011


Δ.
Εθνικές αλήθειες
Ριχάρδος Σωμερίτης


Γιορτάζουμε αύριο την επέτειο της Επανάστασης. Που δεν άρχισε στις 25 Μαρτίου 1821 μήτε στα Καλάβρυτα και από τον Μητροπολίτη Γερμανό, αλλά αυτό δεν έχει τελικά καμιά σημασία: μας το είπαν, το πιστέψαμε, ο μύθος έγινε σύμβολο.
Το σύμβολο αυτό, μαζί με πολλά άλλα της ηρωικής εκείνης εποχής, είναι πολύτιμο αρκεί να μην μετατρέπεται σε μαχητικό σύνθημα εναντίον των ιστορικών που προσπαθούν να ερευνήσουν και να καταγράψουν σιγά - σιγά την αλήθεια.
Σε αντίθεση με τον Διονύσιο Σολωμό μερικοί θεωρούν ότι το εθνικό συμφέρον επιβάλλει το ψεύδος. Έχουν άδικο.
Η γνώση της πραγματικής ιστορίας είναι χρήσιμη. Στην πραγματική αυτή ιστορία περιλαμβάνεται ο διαρκής εμφύλιος συχνά τοπικιστικού και οικονομικού χαρακτήρα που λίγο έλειψε να οδηγήσει στην αποτυχία του εγχειρήματος αν δεν μας έσωζαν οι Μεγάλες Δυνάμεις (Ναβαρίνο και όχι μόνο) που από τότε καθυβρίζουμε. Όπως και η ασύστολη και ιδιοτελής κατασπατάληση των πανάκριβων δανείων - τότε άρχισαν τα όσα μας καταδυναστεύουν σήμερα.
Όπως και η άρνηση του «σύγχρονου» στο όνομα της «παράδοσης» και, στην πραγματικότητα, η άρνηση ενός σύγχρονου κράτους στο όνομα της κυριαρχίας μερικών τοπικών αρχόντων για τους οποίους η Επανάσταση ήταν η αντικατάσταση του Πασά από τους ίδιους. Να γιατί η δολοφονία του Καποδίστρια βαραίνει τόσο στο εθνικό μας υποσυνείδητο.
Σήμερα η χώρα έχει γεμίσει ασφυκτικά από δήθεν και τόσο συχνά ιδιοτελείς όπως πάντα πατριώτες που «αντιστέκονται» σε νέες «κατοχές» και σε κάθε μέτρο εξυγίανσης της δημόσιας οικονομίας. Δεν είναι όμως πολλοί εκείνοι που «αντιστέκονται» στον παραδοσιακό πειρασμό της φοροδιαφυγής και στην τάση φυγής των κεφαλαίων.
Δεν είναι πολλοί όσοι καταλαβαίνουν ότι μόνο με κοινή προσπάθεια, φαντασία και δουλειά, πολλή δουλειά, μπορεί η χώρα να ξαναπάρει μπροστά ανεξάρτητα από το ποιός κυβερνά. Δεν είναι πολλοί όσοι κλείνουν τα μάτια, όταν δεν χαμογελάνε με κρυφή ικανοποίηση, μπροστά στην τόσο επικίνδυνη δραστηριότητα των κάθε λογής ακραίων τραμπούκων που οδηγούν στην ανωμαλία. Όπως άλλοτε.
Μα τέλος πάντων τόσο εύκολα σε αυτή τη χώρα ξεχάσαμε το τι σημαίνει αλήτης και «αγανακτισμένος πολίτης» και σε τι οδηγεί;
Οι ίδιοι επαγγελματίες αριστεροδέξιοι «υπερπατριώτες» κοπιάζουν με πείσμα να εμποδίσουν κάθε πρόοδο στα λεγόμενα «εθνικά θέματα» χαρακτηρίζοντας «προδότες» όσους επιμένουν αναζητώντας τίμιες και εποικοδομητικές λύσεις. Ενώ όλοι πρέπει να γνωρίζουν ότι χωρίς τη λύση αυτών των προβλημάτων, απλή είναι η πρόβλεψη, «δεν θα δούμε Θεού πρόσωπο». Οι περίφημες «αμυντικές δαπάνες» μας οδήγησαν σε μεγάλο βαθμό στον άκρατο δανεισμό και συχνά στη διαφθορά. Τα περίφημα «αδιαπραγμάτευτα» μας έκοψαν τόσους δρόμους επιρροής και ανάπτυξης στα Βαλκάνια, στη Μεσόγειο και ακόμα και στην Ευρώπη.
Χρόνια πολλά!

Πηγή: εφημερίδα «Το Βήμα», 24 Μαρτίου 2011



Ε.
Ο/Η κώσταs έγραψε: (πριν 4 ώρες)
 
Εχουν γραφτεί τόσα πολλά πια για αυτήν την εκπομπή, φτάνει. Στιs ιστορίεs που διδάσκονται από τα επίσημα κράτη πάντα υπάρχουν ψέματα, έρχονται κάποιοι άλλοι και βάζουνε και μια άλλη πλευρά. Την απόλυτη αλήθεια δεν την κατέχει κανέναs. Eγώ σαν Ελληναs συχνά βρίζω τουs Eλληνεs, αλλά όταν έναs ξένοs μαs βρίσει, νευριάζω πολύ. Σε αυτήν την χώρα που ζούμε γίνανε πολλά, για πολλά είμαστε υπερήφανοι και για πολλά άλλα θα’πρεπε να ντρεπόμαστε γιατί κάναμε και πολλά λάθη. Η ιστορία πρέπει να μαs διδάσκει για να εξελιχθούμε και για να μην επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη, κανέναs λαόs δεν είναι «καθαρόs». To μεγάλο πρόβλημα για μένα είναι, ότι δεν δίνουμε την σημασία που πρέπει στην ιστορία, ψάχνουμε μια ιστορία που να μαs κάνει υπερήφανουs και όχι την ιστορία (με τα καλά και τα κακά) που μαs αφήσανε οι προηγούμενοι, για να μάθουμε και να πατήσουμε επάνω για να κάνουμε περισσότερα και καλύτερα από αυτούs και αυτή επαναλαμβάνεται δυστυχώs με τραγικά αποτελέσματα. Kαιρόs να φτιάξουμε ιστορία και όχι να σερνόμαστε πίσω τηs.

Πηγή: http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=264880
Απάντηση στο άρθρο «Το δάνειο του Ιώβ…» του Στάθη στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία», 4 Απριλίου 2011


Οι γκραβούρες των ηρώων προέρχονται από το 
http://ellinilatris.blogspot.com/2010/05/1821-1829.html

3.4.11

Συμπεριφορές αποδοκιμασίας



Α.
Φασίζουσες συμπεριφορές
Άγγελος Στάγκος


Εχει παραγίνει και είναι εντελώς απαράδεκτη αυτή η ιστορία του προπηλακισμού των πολιτικών προσώπων από ομάδες «αγανακτισμένων», υποτίθεται, πολιτών. Αν μπορούν να χαρακτηρισθούν «πολίτες» άτομα που λειτουργούν σαν όχλος και χρησιμοποιούν το λιντσάρισμα ως μέσο διαμαρτυρίας, πότε για συγκεκριμένους λόγους και πότε έτσι, γενικά… Ο προπηλακισμός είναι μορφή λιντσαρίσματος και περί αυτού δεν υπάρχει αμφιβολία, ούτε και δικαιολογία. Και όποιος προσπαθεί να εκλογικεύσει ή να δικαιολογήσει τέτοιες πρακτικές, επικαλούμενος την οργή που αισθάνονται οι πολίτες σήμερα, όχι μόνο είναι συνυπεύθυνος, αλλά μπορεί να θεωρηθεί υποκινητής ή ακόμη και ηθικός αυτουργός τέτοιων αντικοινωνικών ενεργειών. Ακόμη και αν πρόκειται για κόμματα ή στελέχη κομμάτων. Τελεία και παύλα!
Τελευταίο θύμα τέτοιας συμπεριφοράς, ο Θ. Πάγκαλος. Τον προπηλάκισαν, λέει, κάτοικοι της Κερατέας γιατί έχει ταχθεί υπέρ της δημιουργίας ΧΥΤΑ στην περιοχή Οβριόκαστρο. Εχουν προηγηθεί επιθέσεις κατά καιρούς εναντίον των Απ. Κακλαμάνη, Κ. Σημίτη, Κ. Χατζιδάκη, Αλ. Αλαβάνου και άλλων. Και επειδή κάποιοι θα φτάσουν στο σημείο να επιχειρηματολογήσουν ότι τέτοια που είναι η πολιτική τάξη στην Ελλάδα, ανάλογη πρέπει να είναι και η μεταχείρισή της, θυμίζουμε ότι αποτέλεσμα ανεξέλεγκτης οχλοκρατικής συμπεριφοράς ήταν η πυρπόληση του υποκαταστήματος της Μαρφίν στη Σταδίου, όπου δολοφονήθηκαν κυριολεκτικά τρεις αθώοι άνθρωποι, αλλά κανείς δεν είδε, δεν άκουσε και δεν μίλησε, από όσους ήταν εκεί και επευφημούσαν.
Στο παρελθόν, όταν στην Ευρώπη κυριαρχούσαν φασιστικά καθεστώτα, ήταν αυτά που οργάνωναν και υποκινούσαν τέτοιες εκδηλώσεις. Κραυγαλέο παράδειγμα, η Νύχτα των Κρυστάλλων, κατά την οποία ένας όχλος καθοδηγούμενος από τη ναζιστική κυβέρνηση της Γερμανίας διέλυσε τα μαγαζιά των Εβραίων στις 9 Νοεμβρίου του 1938. Ακριβώς από έναν ανάλογο όχλο, καθοδηγούμενο από την τουρκική κυβέρνηση της εποχής, ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 1955 ο αφανισμός των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Αν θέλετε, και η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη προήλθε από οργανωμένη από κρατικά όργανα οχλοκρατική εκδήλωση.
Στη σημερινή Ελλάδα βέβαια, δεν είναι η κυβέρνηση που καταφεύγει σε τέτοιες φασιστικές μεθόδους και εκδηλώσεις. Αν μπορούν να κατηγορηθούν οι κυβερνήσεις μετά τη χούντα για κάτι, είναι ότι έχουν επιτρέψει να υπάρχουν πολλά χαρακτηριστικά ασυδοσίας στο δημοκρατικό μας πολίτευμα, καθώς αποδυναμώνονται και υπονομεύονται από πράξεις και παραλείψεις οι έννοιες της συντεταγμένης Πολιτείας, της νομιμότητας, της κοινωνικής ευθύνης, της τιμωρίας, της συνοχής της κοινωνίας και τελικά της υπόστασης του κράτους. Ολα αυτά, στο όνομα ενός θολού «προοδευτισμού», μιας θολής «αριστερής» λογικής και μιας συχνά παράλογης υπεράσπισης «κεκτημένων» που οδήγησαν στην πλήρη διάλυση του παντός.
Στη σημερινή συγκυρία, το φασίζον οχλοκρατικό κλίμα το διαμορφώνουν περιθωριακοί, αλλά όχι και τόσο αθώοι, τύποι, μέσα από ραδιόφωνα, τηλεοράσεις και Διαδίκτυο, βοηθούμενοι από την επικράτηση του λαϊκισμού σε επίπεδο έκφρασης και άσκησης πολιτικής. Από αυτά τα μέσα κυρίως εκτοξεύονται κατηγορίες και λάσπες, στοχοποιούνται άνθρωποι, λέγονται απίστευτες ανοησίες, ξεπερνιέται κάθε ίχνος λογικής, ενθαρρύνεται η παραβατικότητα, οργανώνονται οχλοκρατικές εκδηλώσεις και παράγονται ο φθόνος και το μίσος. Τα υπόλοιπα μίντια ευθύνονται γιατί συχνά ανέχονται και αναπαράγουν αυτό το κλίμα ή, στο όνομα των ίσων αποστάσεων και της αντικειμενικότητας, δίνουν βήμα σε εκπροσώπους αυτών των απόψεων. Ξεχνούν το μότο των New York Times «όλες οι ειδήσεις που αρμόζει να δημοσιευθούν»...
Κάποιοι ίσως θεωρήσουν ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν επιχειρήματα για να περιορισθούν η ελευθερία του λόγου και τα δικαιώματα των πολιτών. Κάθε άλλο. Η οχλοκρατική φασίζουσα συμπεριφορά και το λιντσάρισμα πολιτικών ή η στοχοποίηση ανθρώπων με τους οποίους κάποιος δεν συμφωνεί αναστέλλουν τη διάθεση για άσκηση κριτικής σε πρόσωπα και πράγματα. Η αρχική πρόθεση του υπογράφοντος ήταν να γράψει επικριτικό κείμενο κατά του Θ. Παγκάλου και της συζύγου του, για την πολιτική τους δραστηριότητα και τις άστοχες δηλώσεις τους. Δεν το έκανε μετά τον προχθεσινό προπηλακισμό του. Αυτολογοκρίθηκε, έβαλε φίμωτρο γιατί δεν θέλει να συμβάλει ή να προσφέρει επιχειρήματα στην οποιαδήποτε οχλοκρατική, φασίζουσα συμπεριφορά.

Πηγή: εφημερίδα «Καθημερινή», 19 Μαρτίου 2011


Β.

Γιαουρτώνοντας, βρίζοντας, γιουχάροντας και δέρνοντας....

Η Δημοκρατία, είπε κάποτε ο Τσώρτσιλ, είναι το χειρότερο πολίτευμα, αν εξαιρεθούν όλα τα άλλα. Όλοι, βέβαια, καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό. Η Δημοκρατία, ακόμα και στη χειρότερη μορφή της, είναι προτιμότερη από την καλύτερη εκδοχή οποιουδήποτε άλλου πολιτεύματος.
Θα αναρωτιέστε γιατί θυμήθηκα τώρα αυτή τη ρήση του Τσώρτσιλ. Ε, λοιπόν τη θυμήθηκα βλέποντας το γιαούρτωμα του Πάγκαλου. Οι πολιτικοί (είτε μας αρέσουν, είτε όχι) έχουν εκλεγεί από το λαό, μέσα στα πλαίσια ενός πολιτεύματος, της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που θα ήταν το χειρότερο, αν δεν υπήρχαν όλα τα άλλα. Διαφωνούμε με τους πολιτικούς; Τότε, χρησιμοποιούμε εναντίον τους την ψήφο μας, αλλά και το λόγο μας (προφορικό ή γραπτό), έστω και οξύ (αλλά όχι υβριστικό), για να αντιδράσουμε και να τους κριτικάρουμε. Ενέργειες όπως το γιαούρτωμα (βλ. περιπτώσεις Πάγκαλου και Αλαβάνου), η εκτόξευση παπουτσιών και ύβρεων, το κράξιμο σε βιβλιοπωλεία (βλ. περίπτωση Λοβέρδου), το φτύσιμο σε ταβέρνες (βλ. περίπτωση Σιούφα) ή ακόμα χειρότερα ο ξυλοδαρμός (βλ. περίπτωση Χατζηδάκη) δεν κάνουν τίποτε άλλο, παρά να υπονομεύουν τη δημοκρατία ισοπεδώνοντας όλους τους πολιτικούς (προς μεγάλη χαρά των νοσταλγών της δικτατορίας), να διαβρώνουν τη νομιμότητα, να ενθαρρύνουν την ανομία και το λαϊκισμό, ακόμα και να υποθάλπουν τη βία. Κοινώς είναι καραγκιοζιλίκια. Και σίγουρα δεν είναι η απάντηση στα προβλήματα μας.

Πηγή: blog «Η Μερόπη Προβληματίζεται... Μήπως είναι προβληματική?»
http://meropbird.blogspot.com  18 Μαρτίου 2011



Γ.
Γιαουρτώνοντας τον Πάγκαλο...
Αντώνης Καρακούσης


Τείνουν να γίνουν της μόδας οι αποδοκιμασίες, τα γιαουρτώματα και γενικώς οι τυφλές πράξεις διαπόμπευσης δημοσίων προσώπων.
Διάφοροι έξαλλοι και οργισμένοι επιλέγουν ως μέθοδο αντίδρασης τη γιούχα, τα γιαουρτώματα, τον προπηλακισμό, τη χειροδικία και εντέλει τη βία, σε όλες τις εκδοχές της, από την απλούστερη της εκτόξευσης ύβρεων, ως τη χειρότερη του λιντσαρίσματος ή της τρομοκρατίας δια των όπλων και των βομβών.
Πολλά λοιπόν και επαναλαμβανόμενα τα περιστατικά σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, τα οποία, κατά γενική ομολογία, δεν είναι τα καλύτερα.
Είναι διαβρωτικά του πολιτεύματος, της ίδιας της νομιμότητας επίσης και βεβαίως ενθαρρύνουν πράξεις που ξεπερνούν τα όρια, όπως τελευταίως συνέβη με το περιβόητο e - mail περί χρεοκοπίας.
Οσοι το διακίνησαν με ευκολία, είτε συνειδητά, είτε ανοήτως, εμπίπτουν στην αυτή κατηγορία. Προπηλακίζουν με τον τρόπο τους την ελληνική οικονομία, συμμετέχουν στη διάβρωση της χώρας και των προσπαθειών διάσωσής της, με ένα τρόπο που αποκαλύπτει ότι δεν αντιλαμβάνονται την έννοια της συντεταγμένης πολιτείας.
Αντιθέτως μάλιστα τέτοιες πράξεις δίδουν χώρο, ευκαιρία και δικαίωμα για δράση, σε αμφιλεγόμενα πρόσωπα και σκοτεινές δυνάμεις, που μόνο με τις παραδόσεις των μαζικών διεκδικητικών αγώνων δεν έχουν σχέση.
Παρακρατικοί, πρόσωπα του σχοινιού και του παλουκιού, νεόκοποι μιντιάρχες, εμφανώς αντιδημοκράτες, δήθεν αγανακτισμένοι με το σύστημα το οποίο αρμέγουν παντιοτρόπως και άλλοι της φαιδρής υπεραπλουστευτικής κουτσομπολίστικης και ατεκμηρίωτης ενημέρωσης, υπερπροβάλλουν τέτοια γεγονότα και επιχειρούν να κατευθύνουν αναλόγως την κοινή γνώμη, στοχεύοντας συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα και αθωώνοντας άλλα.
Τελευταίο θύμα αυτής της πρακτικής είναι ο Θόδωρος Πάγκαλος, ο οποίος έχει μακρά παρουσία στα ελληνικά πολιτικά πράγματα και λόγο σαφή και συγκεκριμένο. Μπορεί να διαφωνεί κανείς μαζί του, αλλά οφείλουν όλοι να ομολογήσουν ότι επικοινωνεί με τρόπο καθαρό. Το μήνυμά του είναι πάντα ευδιάκριτο, όπως και η στόχευσή του ευθεία.
Προφανώς ο Θόδωρος Πάγκαλος, προκαλεί με αυτά που λέει.
Ωστόσο, πρόκειται για πρόσωπο πολιτικά υπερεκτεθειμένο, που αναλαμβάνει την ευθύνη των λόγων και των πράξεων και πιθανώς είναι έτοιμος να δεχθεί ακόμη και την καταδικαστική ετυμηγορία των ψηφοφόρων, του ελληνικού λαού.
Τον Πάγκαλο λοιπόν τον γνωρίζουμε. Το ζήτημα είναι οι άλλοι, που εξεργίζονται, ερεθίζονται και ενεργούν κατά τρόπο που δεν ταιριάζει σε δημοκρατικούς πολίτες. Οι προπηλακισμοί και οι απαγορεύσεις είναι μέθοδοι αντιδημοκρατικών συστημάτων.
Στη δημοκρατική Ελλάδα δεν νοούνται απαγορεύσεις ή εμπόδια στην εκφορά λόγου ή στη μετάδοση μηνυμάτων.
Γιατί αν ολισθήσουμε σε τέτοια μέτρα και τέτοιου τύπου απαγορεύσεις θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να υποστούμε χειρότερες.

Πηγή: εφημερίδα «Το Βήμα», 18 Μαρτίου 2011
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=390354&wordsinarticle=%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%B7%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%B9


Δ.
Οικτρές συμπεριφορές
Kώστας Iορδανίδης


Οικτρό το θέαμα του προπηλακισμού του πρωθυπουργού κ. Γιώργου Παπανδρέου στο Πανεπιστήμιο Humbolt στο Βερολίνο και στη συνέχεια του αντιπροέδρου κ. Θεοδώρου Πάγκαλου στο ελληνικό περίπτερο της Πανεπιστημιουπόλεως των Παρισίων, όπου ενέγραψαν αντιστασιακή ιστορία και υποθήκη πλείστοι από όσους συγκροτούν τη σημερινή «ελίτ» της χώρας.
Απαράδεκτες και απολύτως καταδικαστέες οι χυδαίες ύβρεις, που διατυπώθηκαν εναντίον των δύο ανωτάτων στελεχών της κυβερνήσεως. Αλλά μακάρι να εξοστρακιζόταν το κακό με την ηθική καταδίκη των φαινομένων της μορφής αυτής. Θα ήμασταν όλοι ευτυχέστεροι, ανεξαρτήτως των πολιτικών μας προτιμήσεων.
Η προσπάθεια της κυβερνήσεως να αποδώσει τα έκτροπα αυτά και άλλα παρόμοια στην οργανωτική δεινότητα του ΣΥΡΙΖΑ προσδίδει μεταφυσικές περίπου δυνατότητες σε ένα κόμμα, που θα αγωνιστεί σκληρά για να αντιπροσωπευθεί στο Κοινοβούλιο στις επόμενες εκλογές. Η έκπτωση του πολιτικού συστήματος έχει αφαιρέσει από τα πολιτικά κόμματα και από τις κομματικά ελεγχόμενες συνδικαλιστικές οργανώσεις την δυνατότητα να εκφράσουν την οργή και την δυσφορία των πολιτών, μέσα σε ένα θεσμοθετημένο πλαίσιο. Και η διαπίστωση αυτή αφορά όλα τα κόμματα.
Το μείζον πρόβλημα που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση είναι μία γενική διέγερση και της κοινωνίας και μία τάση ανυπακοής, που είναι αδύνατον να ελέγξει. Οσο ταχύτερα το αντιληφθεί αυτό τόσο θα είναι προς όφελος όλων μας. Οπως επίσης θα πρέπει να εννοήσει η κυβέρνηση ότι δεν υστερεί μόνον εν σχέσει με τις ανάγκες της παρούσης συγκυρίας, αλλά έχει αποξενωθεί πλήρως από την κοινωνία.
Εθώπευαν την κοινή γνώμη με τρόπο απαράδεκτο οι κυβερνήσεις της μεταπολιτεύσεως και αντί εκδημοκρατισμού της κοινωνίας συνέβαλαν σε τερατογενέσεις. Σήμερα η κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου βρίσκεται αντιμέτωπη με ό,τι το ΠΑΣΟΚ -και δευτερευόντως η Ν.Δ.- έχει δημιουργήσει την τελευταία 35ετία.
Αναλαμβάνουν κάποιοι κατά περίπτωση την συστηματική «κατήχηση του όχλου». Πολύ αργά. Οι περισσότεροι των σημερινών καθοδηγητών της ορθής πολιτικής συμπεριφοράς υπήρξαν στο παρελθόν οι κατ’ εξοχήν φορείς κοινωνικής προκλήσεως και αναταραχής. Η εξυγίανση δεν είναι δυνατόν να προκύψει με ανακυκλωθέντες πρώην κομμουνιστές, που ανέλαβαν την υπεράσπιση των νέων τάσεων.
Το θέμα όμως έπαυσε να είναι η διαμόρφωση «ορθής πολιτικής», αν υποθέσουμε ότι μπορεί να υπάρξει, αφού η ούτως ειπείν ελίτ, σε επίπεδο παγκόσμιο, κινείται εμπειρικά μέσα στον κυκεώνα μίας οικονομικής κρίσεως, που αδυνατεί μέχρι στιγμής να ελέγξει. Ας είμαστε επιεικείς, ωστόσο. Τα ίδια πανεπιστήμια έβγαλαν όλοι τους. Τις ίδιες αντιλήψεις διαμόρφωσαν. Τα ίδια θα επαναλαμβάνουν έως ότου ανακύψει μία διαφορετική θεώρηση. Εως τότε το πρόβλημα της Ελλάδος δεν είναι απλώς «νέες ιδέες», αλλά η αποκατάσταση επαφής και εμπιστοσύνης ανάμεσα στην πολιτική αρχή και στην κοινωνία, διότι δίχως αυτή την ιδιότυπη σύζευξη κάθε προσπάθεια είναι καταδικασμένη σε οικτρή αποτυχία, και δυστυχώς οι προπηλακισμοί θα συνεχίζονται.

Πηγή: εφημερίδα «Καθημερινή», 3 Μαρτίου 2011



ΣΤ.
Ασυλο ελεύθερης αλητείας
Πάσχος Mανδραβέλης


O Τζέιμς Γουότσον είναι ο μεγαλύτερος εν ζωή επιστήμονας. Μαζί με τον Φράνσις Κρικ είναι αυτοί που αποκάλυψαν το θαύμα της ζωής, την διπλή έλικα του DNA. Γι’ αυτό τιμήθηκαν με το Νομπέλ Ιατρικής. Πριν από μερικά χρόνια έκανε κάποιες δηλώσεις για το μέλλον της Αφρικής που θεωρήθηκαν ρατσιστικές. Ο ίδιος είπε ότι δεν τις εννοούσε, αλλά το θέμα μας δεν είναι αυτό.
Ο Τζέιμς Γουότσον προφανώς δεν ήξερε ότι στην Ελλάδα υπάρχει νομοθετικά κατοχυρωμένο το άσυλο που εξασφαλίζει την ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Προφανώς ξέρει τον άρρητο κανόνα που ισχύει στα πανεπιστήμια ακόμη και της Μποτσουάνα. Οι επιστημονικές διαμάχες είναι σκληρές, αλλά γίνονται με ευπρέπεια. Δεν διανοείται κανείς να λογοκρίνει κανένα, ούτε να τον φιμώσει. Πόσω δε μάλλον να τον προπηλακίσει.
Ετσι όταν τον κάλεσαν να μιλήσει σε συνέδριο Χημείας, νόμιζε ότι πήγαινε σε ΑΕΙ χώρας του Πρώτου Κόσμου. Ή έστω του Τρίτου Κόσμου. Πίστευε ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα είχε φροντίσει να περιφρουρήσει τον χώρο από ποικιλώνυμους αλήτες . Ισως πάλι να νόμιζε ότι οι πανεπιστημιακοί μας, αν διαπίστωναν ότι δεν μπορούν να περιφρουρήσουν την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, θα καλούσαν τον αρμόδιο γι’ αυτές τις υποθέσεις, δηλαδή την Αστυνομία.
Φευ! Στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα επικρατούν τα «ανθρωπάκια», όπως είχε γράψει επιτυχώς προ καιρού ο κ. Αλέξης Παπαχελάς. Αυτά τρέμουν την ισχύ των τραμπούκων που διαφεντεύουν τα πανεπιστήμια. Οι τελευταίοι χτίζουν τους καθηγητές μέσα στα γραφεία τους (και μετά οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, όπως ο κ. Τάσος Κουράκης, τρέχουν να τους αθωώσουν στα δικαστήρια), προπηλακίζουν όποιον θέλει να εκφράσει διαφορετική άποψη, ξυλοφορτώνουν «ενοχλητικούς» πανεπιστημιακούς όπως τον κ. Γιάννη Πανούση ή τον πρόεδρο του Παιδαγωγικού Tμήματος κ. Iωάννη Παπαδάτο. Κι όμως ουδείς -της πολιτικής ηγεσίας συμπεριλαμβανομένης- δεν μπορεί να ψελλίσει μια απλή κουβέντα και την απλή λύση: Το άσυλο δεν προστατεύει πια την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Προστατεύει μόνο τους αλήτες που διαφεντεύουν τα ΑΕΙ και απειλούν ακόμη και 84χρονους σεβάσμιους καθηγητές. Αντιτίθεται στην ελευθερία διακίνησης των ιδεών. Τι άλλο πρέπει να συμβεί για να καταργηθεί; Η ανοχή στην παρανομία το μόνο που παράγει είναι περισσότερη αλητεία.

Πηγή: εφημερίδα «Καθημερινή», 16 Απριλίου 2011
pmandravelis@kathimerini.gr


Ζ.
Το καθήκον της μετριοπάθειας
Nίκος Γ. Ξυδάκης


Προχθές απειλήθηκε με προπηλακισμό ο νομπελίστας Τζέιμς Γουότσον. Ευτυχώς, ο 88χρονος γενετιστής διέφυγε, με παρέμβαση καθηγητών και φοιτητών, και έδωσε τη διάλεξή του στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Το χουλιγκανικό επεισόδιο ενδεχομένως σχετίζεται με κάποιες ανορθόδοξες απόψεις του Γουότσον για την κατώτερη ευφυΐα των μαύρων και το πιθανό γονίδιο της ομοφυλοφιλίας, απόψεις εχθροπαθείς ίσως ή και ρατσιστικές, αλλά σε καμία περίπτωση ικανές να πυροδοτήσουν βία. Λεκτική αντιπαράθεση, ναι, στρίμωγμα με επιχειρήματα, ναι, ενοχλητικές «αγενείς» ερωτήσεις, ναι. Αλλά βία;
Δυστυχώς, καθημερινά διαπιστώνουμε μια διαρκή, μαζική ολίσθηση: από το πεδίο της δημοκρατικής συζήτησης, προς το πεδίο της βίαιης αντιπαράθεσης· από τη διαπάλη ιδεών και επιχειρημάτων, προς την αυτοδικία και την καταστολή. Δεν είναι εύκολο να εντοπισθούν επακριβώς οι υπεύθυνοι και τα αίτια· αν ήταν, θα βρίσκαμε εύκολα τη θεραπεία. Μπορούμε βάσιμα όμως να υποθέσουμε ότι η κρίση, η ύφεση και ο φόβος του μέλλοντος βρίσκονται πίσω από τη διάχυση αυτής της χαμηλής εντάσεως βίας μέσα σε κάθε αρμό της κοινωνίας. Σαν να σιγοκαίει ένας εμφύλιος: χωρίς αποσαφηνισμένα στρατόπεδα, εντούτοις, χωρίς σημαίες, χωρίς διακριτά πρόσωπα· η μια ομάδα εναντίον της άλλης, όλοι εναντίον όλων. Λες και η κρίση να έχει αποθηριώσει τους μέχρι πρό τινος φιλήσυχους ή αδιάφορους πολίτες· οι παθητικοί γίνονται επιθετικοί και οι ζωηροί γίνονται επικίνδυνοι.
Αυτός ο υπόκωφος, διάχυτος εμφύλιος απειλεί τους πάντες και τα πάντα. Υποσκάπτει την ήδη διαβρωμένη κοινωνική συνοχή, πλήττει τον αυτοσεβασμό, θολώνει τον νου. Δηλαδή, απειλεί αυτά που χρειαζόμαστε περισσότερο από κάθε άλλο, για να διαπλεύσουμε τον μακρύ καιρό της κρίσης με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Κατά τούτο, ένα καθήκον, πρώτο από πολλά, του πολίτη σήμερα είναι η μετριοπάθεια, η ψυχραιμία· ιδίως του πολίτη που επιθυμεί όχι μόνο διάσωση αλλά και αναδόμηση της χώρας.

Πηγή: εφημερίδα «Καθημερινή», 16 Απριλίου 2011

Στους δρόμους, η Ελλάδα αναστενάζει…

Α.
Οδηγώ κι εκνευρίζομαι
Κωστής Ζίβας*


Το όνομά μου είναι Μιχάλης. Δηλαδή Mikael. Μόνο στο επίθετο διαφέρω από το Schumacher.
Το αυτοκίνητο για μένα δεν είναι μόνο το μέσο που θα με πάει στη δουλειά μου. Το αυτοκίνητο είναι η επιβεβαίωση για το πόσο καταπληκτικός και ξερόλας είμαι.
Γι’ αυτό και δεν ανέχομαι από κανέναν να κάνει λάθος εκτίμηση όταν οδηγεί. Εκνευρίζομαι όταν έχω μπροστά μια γυναίκα οδηγό ή έναv οδηγό μεγάλης ηλικίας. Γιατί στο έδωσαν το δίπλωμα κυρία μου; Γιατί δεν σου το έχουν πάρει ακόμα το δίπλωμα παππού; Ο δρόμος ανήκει μόνο σε εμένα, το Mikael, και στους «τέλειους» σαν κι εμένα. Αν νομίζεις «θείτσα» ότι το αυτοκίνητο είναι μόνο για να σε μεταφέρει κάνεις λάθος. Αν δεν μπορείς να παρκάρεις με μια κίνηση με το κινητό στο αυτί, το φραπέ στο χέρι και το τσιγάρο στο στόμα, δεν έχεις το δικαίωμα να οδηγείς.
Εκνευρίζομαι φυσικά και με τον κάθε άσχετο τουρίστα που νομίζει ότι μπορεί να πηγαίνει αργά για να απολαμβάνει τάχα μου, τις ομορφιές της περιοχής μας. Εγώ, αν ποτέ πήγαινα στο Innsbruck, με κλειστά μάτια θα οδηγούσα. Κάνει όμως και κάτι χειρότερο o άσχετος τουρίστας. Σταματάει στις διαβάσεις πεζών για να περάσουν οι πεζοί. Κι’ εγώ που τον ακολουθώ κινδυνεύω να τον τρακάρω, γιατί οι διαβάσεις πεζών είναι το σημείο εκκίνησης της Formula 1. Όλοι το ξέρουν αυτό και θα έπρεπε να είχε και ο τουρίστας αυτήν την παιδεία. Έλεος.
Φυσικά, δεν βάζω ποτέ ζώνη και το παιδί μου κάθεται στο μπροστινό κάθισμα μαζί με τη μητέρα του. Λέτε ότι έτσι βάζω σε κίνδυνο τη ζωή τη δική μου και της οικογένειάς μου αλλά δεν καταλαβαίνετε. ΕΓΩ, δεν υπάρχει περίπτωση να τρακάρω. Μεγαλύτερη πιθανότητα έχει ο ΑΟΑΝ να παίξει champions league παρά να χτυπήσω με το αυτοκίνητο. Ασφάλεια και κουραφέξαλα.
Στο φανάρι όταν είμαι δεύτερος θα κορνάρω μόλις δείξει πράσινο για να ξυπνήσει ο «μπροστινός». Μερικά δευτερόλεπτα είναι, αλλά πάντα αυτά τα δευτερόλεπτα είναι πολύ καθοριστικά για το μέλλον μου. Αν όμως είμαι πρώτος στο φανάρι και μου κορνάρει ο «πίσω» τότε τα παίρνω στο κρανίο και θα του ζητήσω το λόγο. Αν είναι ζόρικος του ρίχνω μια μούντζα, σανιδώνω το γκάζι και μην τον είδατε το Mikael.
Όσοι από εσάς ισχυρίζεστε ότι είναι πολιτισμός να μην κορνάρω και να μη μουντζώνω, όσο μικρό ή μεγάλο λάθος έχει κάνει ο άλλος οδηγός, σας λέω ότι εμείς είμαστε η κοιτίδα του Πολιτισμού. Εμείς φτιάξαμε τον Παρθενώνα, οπότε η συνεισφορά μας στον πολιτισμό έχει κλείσει και τώρα μπορώ να κάνω ότι γουστάρω.
Κάθε μέρα μόλις πιάσω το τιμόνι είμαι εκνευρισμένος. Όσο και να προετοιμαστώ ψυχολογικά ξέρω ότι θα συναντήσω όλους αυτούς τους άσχετους οπότε.
Κόρνα, μούντζα η καθημερινότητα μου. Κόρνα, μούντζα κι η ζωή μου.
Το όνομά μου είναι Mikael.

*Ο Κωστής Ζήβας είναι Μαθηματικός

Πηγή: εφημερίδα «Ανατολή», 1 Δεκεμβρίου 2010
Άγιος Νικόλαος Κρήτης
http://www.anatolh.com/opinions/blogers/zibas/item/6062-%CE%BF%CE%B4%CE%B7%CE%B3%CF%8E-%CE%BA%CE%B9-%CE%B5%CE%BA%CE%BD%CE%B5%CF%85%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CE%B9

 
Β.
Έτσι βλέπουμε στην Ελλάδα την οδηγική συμπεριφορά…
Έλληνας


1. Τα φλας προδίδουν την επόμενη κίνησή σου. Ο γνήσιος Έλληνας οδηγός δεν τα χρησιμοποιεί ποτέ.
2. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κρατάτε απόσταση ασφαλείας από το προπορευόμενο όχημα διότι στο κενό που αφήσατε μπορεί να «χωθεί» κάποιο άλλο όχημα φέρνοντάς σας σε ακόμα πιο δύσκολη θέση.
3. Όσο πιο γρήγορα διασχίσετε ένα κόκκινο φανάρι, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να συγκρουσθείτε με άλλο όχημα.
4. Ποτέ μα ποτέ μην ακινητοποιήσετε το όχημά σας σε πινακίδα STOP. Τα οχήματα που σας ακολουθούν δεν θα περιμένουν αυτή την αντίδρασή σας, με αποτέλεσμα να «καρφωθούν» πάνω σας.
5. Ποτέ μην κλείνετε το δρόμο σε ένα σαραβαλάκι. Ο οδηγός του δεν έχει τίποτα να χάσει.
6. Το φρενάρισμα πρέπει να γίνεται πάντα τη τελευταία στιγμή για να σιγουρέψετε την καλή λειτουργία τού ABS, το οποίο με τη σειρά του θα σας ανταμείψει με ένα χαλαρωτικό μασάζ του ποδιού σας. Για τους μη κάτοχους ABS είναι μια ευκαιρία να τεντώσουν τα πόδια τους.
7. Ποτέ μην προσπερνάτε από αριστερά όταν μπορείτε να το κάνετε από δεξιά. Είναι μια ευκαιρία να γελάσετε, καθώς ο οδηγός του οχήματος που μόλις προσπεράσατε τρομάζει.
8. Τα όρια ταχύτητας είναι αυθαίρετοι αριθμοί που δίνονται μόνο ως πρόταση και δεν είναι προφανώς εκτελέσιμα στην Ελλάδα.
9. Βρίσκεστε στην αριστερή λωρίδα με τρελό μποτιλιάρισμα και δεν υπάρχει χώρος να κινηθείτε ούτε εκατοστό. Ο οδηγός του οχήματος που βρίσκεται ακριβώς από πίσω σας, ο οποίος κορνάρει και αναβοσβήνει τα φώτα, είναι πεπεισμένος πως μπορεί να τα πάει καλύτερα από εσάς, αν ήταν στην θέση σας.
10. Μάθετε να αλλάζετε λωρίδες με γρήγορους χειρισμούς. Η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε μια απέραντη πίστα με τρύπες-κλειδιά οι οποίες έχουν τοποθετηθεί σε καίρια σημεία για να ελέγξουν τα αντανακλαστικά σας.
11. Είναι παράδοση στην Ελλάδα να κορνάρεις μόλις ανάψει το πράσινο φανάρι, ακόμα και αν είσαι πρώτος σ’ αυτό.
12. Ποτέ μην κάνεις χώρο σε αντίθετα διερχόμενο όχημα όταν κινείσαι αντίθετα σε μονόδρομο. Ο οδηγός του θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον παράλληλο μονόδρομο, άρα για να κινείται στον ίδιο δρόμο με εσάς, μάλλον το κάνει επίτηδες.
13. Θυμηθείτε ότι ο σκοπός κάθε Έλληνα οδηγού είναι να φτάσει πρώτος και θα κάνει ό,τι χρειαστεί γι αυτό.
14. Πάντα θα υπάρχει ένας πολύ καλός λόγος για τον οποίο εσείς θα βιάζεστε. Αντιθέτως, όλοι οι υπόλοιποι οδηγοί των οχημάτων που θα συναντήσετε στον δρόμο σας δεν έχουν ιδέα γιατί πήραν τους δρόμους σήμερα.
15. Το κράνος φοριέται στον αγκώνα. Προστατεύει το χέρι σε τυχόν πτώση προς εκείνη τη πλευρά, επίσης προστατεύει σε περίπτωση που στριμωχτείς ανάμεσα σε 2 αυτοκίνητα ή αν έχεις επαφή με τοίχο.
16. Οι προστατευτικές ζώνες είναι επικίνδυνες. Έρευνες στην Ελλάδα έδειξαν ότι χιλιάδες crash test κάνουν λάθος. Άμα είναι γραπτό σου, θα πας κι ας φοράς ζώνη.
17. Ανεξαρτήτως άσματος, το στερεοφωνικό του οχήματός σας πρέπει να παίζει στο φουλ. Με αυτό τον τρόπο διασκεδάζετε τους πεζούς που περιμένουν πότε θα τους δώσει κάποιος προτεραιότητα να διασχίσουν την διάβαση.
18. Οι πεζοί είναι οι κυριότεροι εχθροί των οδηγών, διότι καταλαμβάνουν χώρο στα πεζοδρόμια, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να σταθμεύσουν αυτοκίνητα και διασχίζουν τους δρόμους αναγκάζοντας τα διερχόμενα οχήματα να ελαττώσουν ταχύτητα.

Πηγή: http://ksipnistere.blogspot.com/2010/12/blog-post_7468.html
17 Δεκεμβρίου 2010



Γ.
Σημάδια της ανάκαμψης
Κώστας Λογαράς


Η πραγματική ανάκαμψη της οικονομίας –όποτε ’ρθει– δεν πρόκειται να αναφανεί ούτε στην υποχώρηση των spreads, ούτε στους δείκτες της βιομηχανικής παραγωγής.
Οι αξιόπιστες ενδείξεις για το ξεπέρασμα της κρίσης θα καταγραφούν πρωτίστως στα πεζοδρόμια και στους δρόμους, τους εθνικούς και επαρχιακούς, τους μονόδρομους και της διπλής ροής. Η οικονομική ανάπτυξη της χώρας θα ξεκινήσει απ’ τις αρένες τής ασφάλτου και απ’ τον τρόπο που οδηγεί ο έλληνας οδηγός.
Όταν διαπιστώσετε ότι τα Ι. Χ δεν καβαλάνε πια τα πεζοδρόμια, τα δίκυκλα δεν διασχίζουν τους πεζόδρομους κι οι οδηγοί –αυτό προπάντων– δεν μιλάνε του καλού καιρού στο κινητό τους οδηγώντας, τότε μπορεί κανείς να αναθαρρήσει ότι κάτι έχει αλλάξει όντως στο ελληνικό τοπίο.
Γιατί η κοινωνική συνείδηση ενός λαού αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στην κουλτούρα της οδήγησης. Εδώ τσεκάρεις καθημερινά το επίπεδο ενδιαφέροντος ή την αδιαφορία για τους άλλους, την συναίσθηση ευθύνης ή το μέγεθος του κυνισμού και της ανευθυνότητας, το βαθμό αλληλεγγύης ή την έλλειψη ανεκτικότητας· κι ακόμα, την ικανότητα συμμόρφωσης σε κώδικες και βασικές αρχές συνύπαρξης. Από τη συμπεριφορά τών οδηγών στους δρόμους μπορεί κανείς να συμπεράνει επαρκώς το πώς φαντασιώνονται οι πολίτες τη συμμετοχή τους στο κοινό γίγνεσθαι.
Ο οδηγός που συνομιλεί του καλού καιρού στο κινητό του, γράφοντας στα παλιά του τα παπούτσια τους πάντες και τα πάντα, δεν μπορεί να είναι διαφορετικός ούτε ως Δημόσιος Υπάλληλος, ούτε ως ταμίας πίσω από το γκισέ, ούτε ως πολίτης στις υποχρεώσεις του στην εφορία. Ούτε βεβαίως ως πολιτικός που ασκεί την εξουσία. Με τον ίδιο ζαμανφουτισμό θα φέρεται κι αλλού. Τη βολή του θα φροντίζει πάνω απ’ όλα.
Δείτε λοιπόν στους δρόμους πώς η οδήγηση με το κινητό στ’ αυτί έχει εξελιχθεί σε εθνικό σπορ. Αν έχετε παρατηρήσει, οι οδηγοί σπανίως πλέον βγάζουν φλας. Εμ, βέβαια, αφού κρατούν το κινητό στ’ αριστερό και με το δεξί τους το τιμόνι, δεν περισσεύει χέρι για το φλάς. Με τα δόντια να το σπρώξουν; Υπολογίζουν απ’ το καθρεφτάκι αν προλαβαίνουν να την κάνουνε και να χωθούν, και μ’ ένα «ντου» αποτολμούν το σάλτο, συνεχίζοντας παράλληλα να συνομιλούν –δίπλα, το Όργανο, ούτε που νοιάζεται· (πάει, ενσωματώθηκε κι αυτή η παρανομία στην καθημερινότητά μας σαν εύλογη και θεμιτή, όπως η μίζα, το φακελάκι, το κομματικό ρουσφέτι, η κλοπή της εφορίας).
Είναι τόση η βεβαιότητα τού έλληνα οδηγού ότι τα καταφέρνει όλα και πάντοτε, που πάει και πέφτει σα στραβός πάνω στον άλλον. Ε, με την ίδια αυτοπεποίθηση, με τον ίδιο τσαμπουκά φτάσαμε στον πάτο του πυθμένα. Με την ίδια ακριβώς καπατσοσύνη βρεθήκαμε δεμένοι χειροπόδαρα.
Γι’ αυτό σας λέω, τα αδιάψευστα σημάδια της πραγματικής ανάκαμψης θ’ ανιχνευτούν όχι στην υποχώρηση των spreads ή την εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας αλλά έξω εκεί, στα πεζοδρόμια και στους δρόμους. Στην κουλτούρα της οδήγησης θα δοκιμαστούν πρωτίστως οι αξίες της συλλογικής ζωής: Η συνειδητή εφαρμογή ενός Κώδικα αρχών που εγγυάται τη συμπόρευση. Που κατοχυρώνει τον αμοιβαίο στοιχειώδη σεβασμό και, αποτρέποντας τον κυνισμό και την αδιαφορία για τον άλλον, διασφαλίζει την ομαλή κοινωνική ζωή. Χωρίς αυτά, η οποιαδήποτε οικονομική ανάκαμψη θα είναι (και πάλι) εικονική.

Πηγή: εφημερίδα «Το Βήμα», 31 Μαρτίου 2011
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=392916

Κι αν ο κ. Θ. Πάγκαλος έχει (κάποιo) δίκιο;

Α.
ΓΝΩΜΕΣ
Κοπτοραπτική
Μάκης Βοϊτσίδης


Εδώ που τα λέμε, όσο εκτυλισσόταν το «περάστε κόσμε» στο Δημόσιο, ο Θόδωρος Πάγκαλος ούτε είχε σταλεί σε εξορία ούτε μελετούσε στη Rive Gauche. Kάπου εκεί κοντά βρισκόταν, συχνά ως υπουργός πρώτης διαλογής - ενδεχομένως έστειλε και ο ίδιος μερικές εκατοντάδες ψηφοφόρους του από το υπόλοιπο Αττικής για να προστεθούν στις καταστάσεις μισθοδοσίας από το δημόσιο χρήμα. Αλλά τουλάχιστον είναι ο μόνος που σήμερα μιλάει καθαρά για ό,τι συνέβαινε όλα αυτά τα χρόνια. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάποια λιγότερο αντιαισθητική λέξη για να πει ακριβώς το ίδιο πράγμα. Αλλά αν μας ενδιαφέρει το περιεχόμενο, είναι παράλογο να σταματάμε στο αμπαλάζ. Πολύ περισσότερο, είναι παράλογο να κάνουμε κοπτοραπτική δηλώσεων, για να φτιάξουμε αυτό που κομματικά βολεύει. Ο Πάγκαλος δεν είπε ότι όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι «κοπρίτες». Είπε ότι, όταν προσλαμβάνεις έναν «κοπρίτη», επειδή σε ψηφίζει η οικογένειά του, αυτός θα παραμείνει «κοπρίτης» μια ζωή. Να αντικαταστήσουμε το «κοπρίτης» με την πιο εύηχη λέξη «άχρηστος»; Ωραία! Ο άχρηστος που προσλαμβάνεται χωρίς διαδικασίες αξιοκρατίας, επειδή επικαλέστηκε τις οικογενειακές ψήφους, θα παραμείνει άχρηστος, γιατί δεν έχει λόγο να γίνει χρήσιμος. Ούτε υποκειμενικό λόγο, γιατί έτσι είναι ο χαρακτήρας του, ούτε αντικειμενικό, αφού η απουσία αξιολόγησης και κυρώσεων στο δημόσιο ενθαρρύνει τον κακό να γίνεται χειρότερος. Τι είναι παράλογο σ’ όλα αυτά; Απολύτως τίποτε. Αλλά ο Πάνος Παναγιωτόπουλος κατάλαβε ότι ο Πάγκαλος προσβάλλει όλους τους δημόσιους υπαλλήλους και αξίωσε από τον πρωθυπουργό να αποδοκιμάσει τις δηλώσεις! Και όποιος τσιμπήσει, τσίμπησε. Κατανοητό, και ο ίδιος παίζει πολιτικά το κεφάλι του αυτόν τον καιρό και όταν αισθάνεσαι ότι παίζεις το κεφάλι σου συχνά αντιδράς σπασμωδικά. Αλλά να το ξεκαθαρίσουμε: αυτό είναι ψάρεμα σε θολά νερά.
Ακόμη και τώρα, που το οικοδόμημα της μεταπολιτευτικής μικροπολιτικής τρίζει, τα μεγάλα κόμματα που φόρτωσαν το δημόσιο τομέα με την εκλογική τους πελατεία, σε βάρος της δημοσιονομικής ισορροπίας και των φορολογουμένων, αρνούνται να δώσουν τέλος στο παιχνίδι. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, αν οι όροι ήταν αντεστραμμένοι, κάποιος Παναγιωτόπουλος του ΠΑΣΟΚ θα βρισκόταν να πει τα ίδια για κάποιον Πάγκαλο της Νέας Δημοκρατίας. Και κανένας δεν αισθάνεται την ανάγκη να ψιθυρίσει δυο λόγια αυτοκριτικής στη νέα γενιά, που θα πληρώσει τα σπασμένα της μιας πρόσληψης έναντι πέντε αποχωρήσεων από το Δημόσιο.

Πηγή: εφημερίδα «Αγγελιοφόρος», 8 Ιανουαρίου 2011
http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=36&artid=74416


Β.
ΘΕΜΑΤΑ
Μήπως έχει δίκιο ο Πάγκαλος;
Τάκης Μίχας


Σε πρώτη ανάγνωση η δήλωση του Θόδωρου Πάγκαλου, ότι ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ θα ευθύνεται για μια μελλοντική δολοφονία του, φαίνεται κάπως υπερβολική. Όμως σε δεύτερη ανάγνωση, πρόκειται για μια πολύ σοβαρή υπόθεση εργασίας. Όχι προφανώς με την έννοια ότι ο κ. Τσίπρας θα οργάνωνε μια εκτέλεση του πολιτικού του ΠΑΣΟΚ -κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ ανόητο να το πιστεύει ο κ. Πάγκαλος.
Αυτό όμως που ισχύει είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα στην πολιτική πρακτική και στις δηλώσεις του ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ που να απονομιμοποιεί ιδεολογικά πράξεις πολιτικής βίας εναντίον αστυνομικών, πανεπιστημιακών, πολιτικών, δημοσιογράφων, επιχειρηματιών και απλών ανθρώπων καθώς και το πλιάτσικο εναντίον επιχειρήσεων, τραπεζών, σουπερμάρκετ που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια. Το αντίθετο μάλιστα.
Το θέμα με άλλα λόγια δεν είναι τόσο αν ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ υποκινεί με τις δηλώσεις του αυτές τις πράξεις που απειλούν άμεσα το δημοκρατικό πολίτευμα και το κράτος δικαίου. Το θέμα είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα στις δηλώσεις του που να τις εμποδίζει. Αντίθετα, σε όλες τις δηλώσεις του ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ, μετά από μια ακόμη προοδευτική αθλιότητα, είτε πρόκειται για γιαούρτωμα, ξυλοδαρμό, φόνο, καταστροφή δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας (σχολεία, μαγαζιά, πανεπιστήμια) υπάρχει ένα «κλείσιμο ματιού» προς τους δράστες, μια προσπάθεια σχετικοποίησης του κακού, μια προσπάθεια αποδόμησής του μέσα σε ένα παραλήρημα ακατάσχετης επαναστατικής μπουρδολογίας.
Απ’ αυτή λοιπόν την σκοπιά, ο κ. Πάγκαλος έχει δίκιο. Όμως, το πρόβλημα αντίθετα με αυτά που πιστεύει ο κ. Πάγκαλος, δεν είναι ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ. Το πρόβλημα βρίσκεται στα δυο μεγάλα κόμματα που έχουν ιδεολογικά ευνουχίσει την ελληνική κοινωνία και την έχουν παραδώσει αμαχητί στις στρατιές των Ορκ της Αριστεράς. Αντί να καταγγείλουν την προϊούσα φασιστικοποίηση της κοινωνίας που προωθούν τα Ορκ και να τα απομονώσουν πολιτικά, τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η ΝΔ εξακολουθούν να τα θεωρούν «προνομιακούς» συνομιλητές και να συζητούν μαζί τους, με κάθε σοβαρότητα, θέματα όπως π.χ. την έξοδο από την οικονομική κρίση!
Στην περίπτωση μάλιστα της ΝΔ, θεωρούν τιμή τους να αναπαράγουν σε διευρυμένη κλίμακα όχι απλά ιδεολογία αλλά και την φρασεολογία της νεοσταλινικής αριστεράς.
Όσο δε για το κόμμα του κ. Πάγκαλου, το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν έχει καταβάλλει καμιά προσπάθεια να συλλάβει τους δολοφόνους των υπαλλήλων της MARFIN ή εκείνους που βιαιοπράγησαν εναντίον τού Κωστή Χατζηδάκη, αυτό τα λέει όλα.

Πηγή: http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=5919
23 Μαρτίου 2011


Γ.
Τζάμπα μάγκας;
Νίκος Δήμου


Ευφυής, σίγουρα. Είχε τα προσόντα να γίνει ηγέτης – αλλά δεν τα κατάφερε. Άτυχος ίσως, αλλά κυρίως αυτοκαταστροφικός. Διέθετε το ταλέντο να λέει σωστά πράγματα με λάθος τρόπο, σε λάθος χρόνο και σε λάθος κοινό. Έτσι μάλλον θα μείνει στην ιστορία ως «έξυπνο πουλί». Ή ως γκαφατζής. Αν μείνει.
Ο λόγος για τον Θεόδωρο Πάγκαλο. Όλες οι ατάκες του, που ξεσήκωσαν τόσες αντιδράσεις, περιείχαν σημαντικό ποσοστό αλήθειας. Το «όλοι μαζί τα φάγαμε» παραπέμπει στη συμμετοχή και συνενοχή μεγάλου μέρους του πληθυσμού στο μεγάλο κρατικό φαγοπότι. Γεγονός που κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί. Αλλά δεν το λες έτσι αφοριστικά και απόλυτα. Γιατί πολλοί (πάρα πολλοί) δεν έφαγαν. Κι άλλοι, τώρα, δεν έχουν να φάνε.
Και σίγουρα υπάρχουν πολλοί «κοπρίτες» στο Δημόσιο. Αυτό το γνωρίζει όποιος έχει επισκεφθεί κρατική υπηρεσία. Αλλά ποιος ο λόγος να λεχθεί; Η δουλειά ενός αντιπροέδρου δεν είναι να βρίζει, αλλά να αλλάξει τις συνθήκες ώστε να μην μπορεί κανείς να πληρώνεται για να κοπροσκυλιάζει – δηλαδή χωρίς να παράγει χρήσιμο έργο.
Κι όταν λέει δύσκολες αλήθειες, τις λέει σε λάθος ανθρώπους. Μαθαίνουμε από τα Wikileaks ότι το 2008 έλεγε στον Αμερικανό πρέσβη Ντάνιελ Σπέκχαρτ για το «Μακεδονικό» ότι η υπόθεση της ονομασίας «είναι γελοία» κι ότι «από τη στιγμή που δημιουργήθηκε η ΠΔΓΜ, οι κάτοικοί της θα πρέπει να μπορούν να αποκαλούνται όπως θέλουν».
Αφού τα πίστευε αυτά, γιατί τα είπε στον Αμερικανό πρέσβη (υπονομεύοντας και την εθνική πολιτική) και όχι εξαρχής δημόσια στον ελληνικό λαό; Να τον βοηθήσει ώστε να απεγκλωβιστεί από ένα ψευδοπρόβλημα που τον ταλαιπωρεί είκοσι χρόνια;
Φοβήθηκε το πολιτικό κόστος; Κι όμως, εκεί περίμενα το θάρρος του ανθρώπου που δεν κάνει πίσω - όχι στην αντιπαράθεση με τον Τσίπρα! Διότι στη σύγκρουση με έναν αυθεντικό μάγκα (για ‘μένα ο Τσίπρας είναι η προσωποποίηση της πολιτικής μαγκιάς) είναι και ευτελές το θέμα και αβέβαιη η έκβαση.
Ενώ θα μπορούσε να μείνει στην ιστορία ως ο νηφάλιος ορθολογιστής που ξεχώρισε ανάμεσα στους υπερπατριώτες και τους εθνοκάπηλους, λέγοντας μία δύσκολη αλήθεια στον λαό του.

Πηγή: περιοδικό “Lifo”, τ. 242, 30 Μαρτίου 2011
http://www.lifo.gr/mag/columns/3806
 

Δ.
Αν δεν κλέψαμε όλοι μαζί...
Πάσχος Mανδραβέλης

Η αλήθεια είναι ότι στην υπόθεση Siemens «δεν τα κλέψαμε όλοι μαζί». Κάποιοι λίγοι, πολιτικοί, στελέχη του δημόσιου τομέα και επιχειρηματίες, βούτηξαν το δάχτυλο στο μέλι. Και στην υπόθεση του Βατοπεδίου δεν ανταλλάξαμε τα οικόπεδα όλοι μαζί. Ηταν ρασοφόροι, υπουργοί και ανώτεροι δημόσιοι υπάλληλοι που έκαναν τις ανταλλαγές και τους νυχτερινούς αποχαρακτηρισμούς. Ούτε στην υπόθεση των δομημένων ομολόγων τα φάγαμε μαζί. Ηταν οι «άπληστοι χρηματιστές και οι ανίδεες διοικήσεις», που θα ’λεγε και ο κ. Αλογοσκούφης. Ούτε στην «υπόθεση των κουμπάρων» λαδωθήκαμε όλοι μαζί, αλλά ούτε στην υπόθεση Κοσκωτά (για να πάμε λίγο παλιότερα) συμμετείχαμε στο πάρτι όλοι μαζί.
Αν και δεν υπάρχει Ελληνας που να δήλωσε την πραγματική τιμή στα συμβόλαια αγοραπωλησίας ή γονικής παροχής ακινήτων· αν και δεν πρέπει να υπάρχει επαγγελματίας που να δηλώνει όλα του τα εισοδήματα στην εφορία· αν και δεν πρέπει να υπάρχει αγρότης που να μην δήλωσε πλασματική παραγωγή για να πάρει επιπλέον επιδοτήσεις· αν και δεν πρέπει να υπάρχει δημόσιος υπάλληλος που να μην έχει λάβει πλασματικές υπερωρίες και εκτός έδρας, υποθέτουμε για την οικονομία του λόγου ότι δεν κλέψαμε όλοι μαζί. Υποθέτουμε πως οι μόνοι που έκλεψαν ήταν οι βδελυροί πολιτικοί και κάποιοι καταχθόνιοι επιχειρηματίες.
Υπάρχει όμως μια διαφορά μεταξύ του «κλέψαμε όλοι μαζί» και του «φάγαμε όλοι μαζί». Για παράδειγμα: τα 500 εκατομμύρια που πήραν με τον «δίκαιο αγώνα» τους οι αγρότες από τον κ. Σωτήρη Χατζηγάκη, τον Φεβρουάριο του 2009, δεν τα έκλεψαν. Απλώς συνέβαλαν να δημιουργηθεί το υπέρογκο έλλειμμα 15,8% του 2009 που μας χαντάκωσε. Ούτε τα πανεπιστήμια σε κάθε ραχούλα -«δίκαιο αίτημα κάθε τοπικής κοινωνίας»- ήταν κλοπή. Ηταν απλώς επενδύσεις στο βρόντο με στόχο να δημιουργηθεί τοπική «ανάπτυξη», δηλαδή ιδιωτικά εισοδήματα σε καφετέριες, γκαρσονιέρες κ. λπ.
Επίσης: όσοι διορίστηκαν προεκλογικά στο μετρό το 2009 δεν έκλεψαν κανέναν. Σύμφωνα με το πόρισμα του Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης κ. Ρακιντζή, από 1.139 άτομα που απασχολούνταν την 31/3/2004, έφθασαν τα 1.688 άτομα στις 21/10/2009, αύξηση δηλαδή σχεδόν κατά 50%. Η ΑΜΕΛ για πρώτη φορά στην ιστορία της παρουσίασε ζημιές και μαντέψτε ποιος θα τις πληρώσει. Το αστείο δε είναι ότι όλοι εκείνοι που ψέγουν τον κ. Πάγκαλο για την αποστροφή «μαζί τα φάγαμε» είναι οι ίδιοι που ζητάνε επαναπρόσληψη των «απολυμένων» συμβασιούχων του μετρό.
Ενα πράγμα που θέλουμε να ξεχνάμε είναι ότι το πελατειακό κράτος δεν έχει μόνο πάτρωνες. Εχει και πελάτες. Και είναι να απορεί κανείς με τη λογική της παλαβής αριστεράς, η οποία από τη μια μεριά ορθώς καταγγέλλει το πελατειακό κράτος και από την άλλη ζητάει περισσότερο. Οι 100.000 προσλήψεις στο Δημόσιο που πρότεινε ο κ. Τσίπρας «για να αντιμετωπιστεί η κρίση» είναι 100.000 νέοι «πελάτες» του ίδιου κράτους που καταγγέλλει.
Είχαμε φτιάξει ένα σύστημα που όποιος προλάβαινε και μπορούσε, έπαιρνε. Είτε κλείνοντας τους δρόμους, είτε λαδώνοντας πολιτικούς. Κάποιοι λίγοι πήραν πολλά, αλλά αυτά ήταν λιγότερα από τα λίγα που πήραν οι πολλοί. Το να συνεχίσουμε να κοροϊδεύουμε εαυτούς και αλλήλους ότι γλίστρησαν κάτω από τη μύτη μας 300 δισ., ενώ εμείς απλώς κοιτάζαμε την δουλειά μας, ενέχει τον κίνδυνο να διαιωνίσουμε ένα σύστημα κλεπτοκρατίας, αυτό ακριβώς που πρέπει να περιγράψουμε σωστά ώστε να το αλλάξουμε.

Πηγή: εφημερίδα «Καθημερινή», 9 Ιανουαρίου 2011

Φωτογραφία: Κώστας Σισκάκης -σπατουλιές τυπογραφείου