28.6.12

Αντίσταση



Αντίσταση
Γκαζμέντ Καπλάνι


«Αντίσταση» είναι μια λέξη «μπεστ σέλερ» στην Ελλάδα. Επειδή ζούμε σε καιρούς δύσκολους, διαισθάνομαι ότι σύντομα θα υπάρξει πληθωρισμός των λέξεων «αντίσταση» και «αντιστασιακός». Γι' αυτό θα ήθελα να πω δυο λόγια για το πώς φαντάζομαι τον πραγματικό αντιστασιακό του σήμερα και του αύριο. Πραγματική αντίσταση σήμερα στην Ελλάδα είναι να μην παραδίνεσαι στην επικρατούσα αισθητική του τσαμπουκά, της μαγκιάς και του φθόνου.
Να αντιστέκεσαι στο ρατσισμό και στη ρατσιστική βία. Απέναντι στο ρατσιστή να νιώθεις Πακιστανός, Αλβανός, Εβραίος, γκέι, κακοποιημένη γυναίκα, άστεγος. Με λίγα λόγια, Ανθρωπος. Να αντιστέκεσαι όχι μόνο στη φυλετική βία, αλλά και στην ιδεολογική. Γιατί ρατσιστής και μισαλλόδοξος είναι και ο φανατικός που σε θεωρεί εχθρό εάν δεν συμφωνείς με τη γνώμη του ή εάν δεν ανήκεις στο συνάφι του - και ας κυματίζει σημαίες αντιρατσιστικές και διεθνιστικές.
Η πραγματική αντίσταση στην Ελλάδα του σήμερα είναι να μην προσπαθείς να βρεις άλλοθι για τις αποτυχίες και το αίσθημα μειονεξίας απέναντι στο σήμερα πιασμένος με παιδιάστικο πείσμα από το άδειο πουκάμισο των «ένδοξων προγόνων». Αντίσταση είναι να λες: «Εγώ και μόνο εγώ είμαι υπεύθυνος για τη μοίρα μου». Αντίσταση είναι να μη βολεύεσαι με τον πανεύκολο ρόλο του θύματος και να μην ατροφήσεις το μυαλό σου με θεωρίες συνωμοσίας.
Αντίσταση είναι να μην κάνεις ιδανικό σου το Ακίνητο, να μη φοβάσαι την αλλαγή και το διαφορετικό. Αντίσταση είναι να ξέρεις να ακούς, να μην κλειστείς στο καβούκι σου, να αφήσεις ανοιχτή την πόρτα του μυαλού σου και ας σου λέει ο μπαμπάς, η μαμά και όλο το σόι ότι έτσι θα «πουντιάσεις». Να σιχαίνεσαι τους ξερόλες και να έχεις περισσότερες απορίες παρά απαντήσεις. Αντίσταση σημαίνει να μην παραδίνεσαι στο λαϊκισμό, να μην μπερδεύεις την ατελή δημοκρατία με τη χούντα. Αντίσταση είναι να μη συνηθίζεις το πρόσωπο του Τέρατος.
Να μην περιμένεις τη σωτηρία σου από τους σωτήρες, αλλά να χτίζεις το μέλλον με υπομονή και κόπο, μαζί με τους διπλανούς σου. Αντίσταση είναι να αγαπάς χωρίς συμπλέγματα την πατρίδα σου, να μη φοβάσαι την ευθύνη, να φοβάσαι τους ανεύθυνους, τους βίαιους, τους πατριδοκάπηλους, τους θρησκόληπτους, τους ανθρώπους που τόσα χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι.
... και μία ωραία πρωία -μεσούντος κάποιου Ιουλίου- βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας «Δώστε τη χούντα στο λαό» ...

Πηγή: Metropolis.gr, 21 Ιουνίου 2012
http://www.metropolispress.gr/apopseis-bar/me-lene-europi/item/%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7

25.6.12

Ο δε καιρός οξύς, η δε κρίσις χαλεπή



EΝΑ ΒΛΕΜΜΑ
Ο δε καιρός οξύς, η δε κρίσις χαλεπή
Nίκος Γ. Ξυδάκης


Την περασμένη εβδομάδα, μετά πολλούς αλλεπάλληλους μήνες αγωνίας, κι ενώ τα διλήμματα περί την εκλογή κορυφώνονταν, εν μέσω διάχυτου δέους και απειλών Αποκαλύψεως, διαβάζοντας λαχανιασμένα ξένους αναλυτές, οικονομοπροφήτες και γεωπολιτικούς, έλαμψε το μέλλον: Η παρτίδα υπό τους τρέχοντες όρους δεν σώζεται. Αλλά το παιχνίδι δεν τέλειωσε.
Η δοκιμασία, κλιμακούμενη επί τριετία, φέρνει κατάπληξη, φόβο, πόνο, ασφυξία, αλλά και αστραπές ελπίδας. Οσο μεγαλύτερα τα βάρη της δοκιμασίας, τόσο πιο αβάσταχτη η αναμονή, σε έναν χρόνο που πήζει γύρω μας και μας φυλακίζει. Αλλά και τόσο εναργέστερη η αίσθηση ότι στο τέρμα αυτού του σπιράλ δεν καραδοκεί μεγαλύτερος πόνος, αλλά ανακούφιση και λύτρωση. Διότι τώρα το μεγαλύτερο άχθος είναι η αναμονή, να νιώθεις τα ζωτικά υγρά να ρέουν έξω απ’ το σώμα και να μην μπορείς να διακόψεις την απορροή, να μην μπορείς να αναπληρώσεις τις απώλειες.
Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή… Ο Ιπποκράτης ψιθυρίζει το ίαμα της σοφίας του κάτω απ’ τα πλατάνια του Ασκληπιείου της Κω. Μας διδάσκει υπομονή, καρτερία, να δεχόμαστε ότι ο καιρός ολισθαίνει συνεχώς, και η εμπειρία δεν διδάσκει πάντα για το πώς να αντιμετωπίσουμε τα ερχόμενα, και η κρίση και η απόφαση είναι πάντα δύσκολες. Δεν είναι μοιρολατρία, αλλά αποδοχή του πεπερασμένου, του περατού μας ορίζοντα, του βραχέος βίου. Και με την αποδοχή, ήδη αρχίζει η εκτίναξη, η αποκατάσταση και η ανακαίνιση. Ως εκ τούτου, καλούμαστε να διοχετεύσουμε τη ζωτικότητά μας και το πνεύμα μας στην ίδια τη ζωή, τη δρώσα ζωή, τη vita activa. Είμαστε τα έργα μας, η τέχνη μας, η δημιουργία μας και η μαστορική μας, η μήτις που πηδαλιουχεί τον βίο εν δράσει.
Φτάνει να κρατάμε «πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μας», καθώς λέει ο Σολωμός. Καθώς το μαρτυρά η παράδοση: Ego dormio et cor meum vigilat. Καθώς το μεταγράφει ο άλλος ποιητής, ο Σεφέρης: Κοιμούμαι και η καρδιά μου ξαγρυπνά. Λόγια βγαλμένα από το Ευαγγέλιο: οι φρόνιμοι περιμένουν την Κρίση κάθε ώρα, κάθε στιγμή, και είναι άγρυπνοι. Οι λιγόψυχοι ολιγωρούν· σ’ αυτούς η Κρίση θα έρθει σαν τον κλέφτη μες στη νύχτα, όταν ο νοικοκύρης κοιμάται. «Nα είναι η μέση σας πάντα ζωσμένη και τα λυχνάρια σας αναμμένα», υποδεικνύει ο Ευαγγελιστής.
Ετσι διασχίζουμε τη νύχτα της δοκιμασίας, ζωσμένοι με καρτερία, με πικρά αποκτημένη πείρα, αγρυπνούντες και ιστορικοί. Τα βάσανα δεν έχουν τελειώσει, αλλά τουλάχιστον τώρα αισθανόμαστε ότι το τέρμα πλησιάζει, και μες στην αντάρα και τη σκόνη της πρόσκρουσης θα συμβαίνει ήδη η επανεκκίνηση. Τώρα, για πρώτη φορά μετά τη μακρά αγωνία της διαρκούς ολίσθησης, χαράζει ως πραγματικό το στερεοτυπικό: κάθε καταστροφή φέρει μέσα της τη δυνατότητα για δημιουργία. Είναι η μόνη δυνατότητα. Αλλά εν τω μεταξύ έχουμε να αντέξουμε ενδιαμέσως τον πόνο· ας είναι ωδίνη λοιπόν.
Ο Ιπποκράτης, ο Σολωμός, ο Σεφέρης, το Ευαγγέλιο, η amor fati του Μάρκου Αυρήλιου και του Νίτσε, όλα έρχονται παραμυθητικά και σκεπάζουν την ψυχή και τον νου. Το μέλλον φανερώνεται σαν έλλαμψη και σαν προαναγγελία κινδύνου, και μαζί σαν κάμπος φωτός, σαν να περνάς διαμιάς τη χρονοσήραγγα και βρίσκεσαι στη διάδοχη πίστα, σαν να ακολουθείς ανοδικό σπιράλ. Οσο διαρκεί η λάμψη της μετάβασης, το σώμα θα υποφέρει, ο βίος θα λυγίζει· αλλά μόνο για να τιναχτεί ξανά.
Ας το πάρουμε απόφαση. Θα διαγράψουμε το παρελθόν, αλλά δεν θα λησμονήσουμε. Δεν θα ξεχάσουμε τη φενάκη και την ύβρη, όσο και όπως υποκύψαμε. Η μνήμη είναι η μόνη αποσκευή, θα τη μεταφέρουμε ακούσια αλλά αγόγγυστα, θα είναι η μαρτυρία και η προίκα μας. Κάθε ρήξη εμπεριέχει συνέχεια και ανέλιξη.
Στεκόμαστε όρθιοι στην οδό Μπενάκη, πλάι σ’ έναν κάδο με υλικά κατεδαφίσεως, ανακαινισμένο με γκραφίτι. Ο σεβαστός μου φίλος αναρωτιέται τι δίνουμε στα παιδιά μας, στο χείλος της Κρίσεως. Κρίση είναι ζωή που τους ανοίγεται. Τους παραδίδουμε μια φλογίτσα αγάπης, ελευθερία. Και τη μαρτυρία του βίου μας: είμαστε τα έργα μας, οι πράξεις, το ζωντανό μας παράδειγμα και τα αισθήματά μας. «Κοιμούμαι και η καρδιά μου ξαγρυπνά, / κοιτάζει τ’ άστρα στον ουρανό και το δοιάκι / και πώς ανθοβολά το νερό στο τιμόνι».

Πηγή: εφημερίδα «Η Καθημερινή», 24 Ιουνίου 2012
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_24/06/2012_486742
Ζωγραφική: Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας, «Φεγγάρι στη δύση του» (τμήμα), 1957

19.6.12

Τὰ νησιά, αὐτοὶ οἱ ἐφιάλτες



Τὰ νησιά, αὐτοὶ οἱ ἐφιάλτες
Θανάση Ν. Παπαθανασίου


Λένε ὅτι οἱ πόλεμοι ποὺ ἔρχονται θὰ εἶναι διαφορετικοὶ ἀπ᾿ ὅσους γνωρίσαμε μέχρι τώρα. Ὄχι ἁπλῶς ἐπειδὴ ἡ πολεμικὴ τεχνολογία ἀλλάζει, ἀλλὰ ἐπειδή –μὲ τὴν ἐπέκταση τῆς ἐρημοποίησης– τὸ πιὸ πολύτιμο πάνω στὴ γῆ κάποια στιγμὴ θὰ εἶναι τὸ καλὸ νερό.
Τὸ νερὸ δὲν «βρίσκεται» ἁπλῶς σὲ κάποια σημεῖα τῆς γῆς. Στὴν πραγματικότητα, αὐτὸ εἶναι ὁ οἰκοδεσπότης τῆς γῆς. Κάθε ξηρὰ βρίσκεται στὴν ἀγκαλιά του. Τὰ νησιὰ περιτριγυρίζονται ἀπὸ νερό, μὰ καὶ κάθε ἤπειρος εἶναι ἕνα πελώριο νησί. Τὰ πάντα εἶναι νησί. Καὶ κάθε ἄνθρωπος εἶναι νησί. Πελάγη ὁλόκληρα βρίσκονται ἀνάμεσα στὸν καθένα μας καὶ στοὺς ἄλλους.
Τί εἶναι ἀληθινὰ τὸ νερὸ ὡς θάλασσα, ὡς λίμνη, ὡς ποτάμι; Εἶναι ἀπειλή. Εἶναι ἡ σκοτεινὴ δύναμη, ἡ ἄβυσσος ποὺ μπορεῖ νὰ καταπιεῖ τὸν ἄνθρωπο καὶ νὰ πνίξει τὰ ἔργα του. Ταυτόχρονα ὅμως εἶναι καὶ εὐκαιρία. Μιὰ ἀληθινὴ φυσικὴ λεωφόρος, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀνοιχτεῖ σὲ κόσμους ποὺ δὲν τοὺς βάζει ὁ νοῦς του.
Τί εἶναι ἀληθινὰ ἕνα νησί; Ἡ σιγουριά, ἡ ἀσφάλεια τοῦ μικροῦ, κλειστοῦ τόπου μου. Ὅμως μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ κάτι ἄλλο: φτώχεια καὶ ὀρφάνια. Μπορεῖ δηλαδὴ νὰ μὲ κρατᾶ ἀκρωτηριασμένο ἀπὸ τὴν ἀληθινή μου φαμίλια: τοὺς ἀνθρώπους τῶν ἄλλων λαῶν, τῶν ἄλλων γλωσσῶν, τῆς ἄλλης σοφίας.
Τὸ βασανιστικό, λοιπόν, γιὰ τὸν ἄνθρωπο εἶναι νὰ ἀποφασίσει πῶς θὰ σταθεῖ ἀπέναντι στὸ νησί του (ποὺ εἶναι καὶ σιγουριὰ καὶ ὀρφάνια), καὶ πῶς θὰ σταθεῖ ἀπέναντι στὰ πελάγη του (ποὺ εἶναι καὶ ἀπειλὴ καὶ εὐκαιρία).
Ἡ παλιὰ ἱστορία λέει ὅτι ὑπῆρξε κάποτε ἕνας βασιλιάς, ὁ Ξέρξης, ποὺ θέλησε νὰ περάσει τὴ θάλασσα γιὰ νὰ ὑποτάξει τὸ ἀντίπερα. Θύμωσε μὲ τὴν τρικυμία –τὴν ἀπειλή– τῆς θάλασσας καὶ διέταξε νὰ τὴ μαστιγώσουν. Μά, τί βγαίνει μὲ τὴν ἐξουσία; Ὁ βασιλιὰς πέθανε ἐδῶ καὶ δυόμισυ χιλιάδες χρόνια. Ἡ θάλασσα ὅμως συνεχίζει καὶ ὑπάρχει: καὶ ὡς ἀπειλὴ καὶ ὡς εὐκαιρία.
Μιὰ ἄλλη παλιὰ ἱστορία μιλᾶ γιὰ ἕναν ἄλλο βασιλιά, τὸν Ὀδυσσέα, ποὺ λάτρευε καὶ τὰ δυό: καὶ τὸ νησί του καὶ τὴ θάλασσα. Ταξίδεψε σὲ χίλιους τόπους. Σὲ κάποιον ἀπ᾿ αὐτοὺς συνάντησε ἐκεῖνο ποὺ ποθεῖ βαθιὰ ὁ ἄνθρωπος: τὴν εὐκαιρία νὰ γίνει ἀθάνατος καὶ νὰ κατακτήσει –ἐπιτέλους– ἕναν τρόπο ζωῆς καινούργιο, ποὺ νὰ μὴν ἔχει ἡμερομηνία λήξης. Μὰ γιὰ νὰ γίνει ἀθάνατος, θὰ ἔπρεπε νὰ μείνει ἐκεῖ. Ὁ Ὀδυσσέας δὲν τὸ ἄντεξε. Προτίμησε νὰ γυρίσει στὸ νησί του, καὶ ἔχασε τὴν ἀθανασία.
Ὁ Ὀδυσσέας ἔχει καταγραφεῖ ὡς ὁ ταξιδευτής. Μά, ἂν τὸ ξαναδεῖ κανείς, μπορεῖ νὰ διακρίνει ὅτι στὴν πραγματικότητα ἦταν γιὰ πάντα ὁ αἰχμάλωτος τοῦ μικροῦ νησιοῦ του. Ἡ ἱστορία του δείχνει τὸ ἀνθρώπινο ἀδιέξοδο. Τὴν ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου νὰ φτάσει ἀπὸ μόνος του σὲ μιὰ ἱκανοποιητικὴ σύνθεση ἀνάμεσα στὸ νησὶ καὶ στὸ πέρα ἀπὸ τὸ νησί.
Μπορεῖ ἄραγε νὰ ὑπάρξει μιὰ ἄλλη στάση; Ἔχω τὴν ἐντύπωση πὼς μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσει μιὰ ἄλλη ἱστορία, ἀπὸ τὰ εὐαγγέλια αὐτὴ τὴ φορά. Ὁ Χριστὸς καὶ οἱ μαθητές του βρίσκονταν στὴν ὄχθη μιᾶς λίμνης. Τοὺς ἔβαλε στὸ καράβι τους καὶ τοὺς ζήτησε νὰ πᾶνε ἀπέναντι. Ὁ ἴδιος δὲν μπῆκε, μὰ τοὺς ἔδωσε ραντεβοῦ στὴν ἀπέναντι ὄχθη. Οἱ μαθητὲς ὄντως ἄρχισαν τὸ ταξίδι. Μὰ ἐκεῖ ποὺ ἡ λίμνη ἦταν εὐκαιρία, ἔγινε ἀπειλή: ξέσπασε τρικυμία. Ὁ Χριστὸς τότε ἐμφανίστηκε ἔξω ἀπὸ τὸ καράβι, περπατώντας πάνω στὰ νερά. Ὁ Πέτρος ζήτησε νὰ πάει κοντά του, βγῆκε ἀπὸ τὸ καράβι κι ἄρχισε νὰ περπατᾶ κι αὐτὸς πάνω στὰ νερά. Ἀπέναντί του εἶχε τὸν Χριστό, ἀπὸ κάτω του εἶχε τὴν ἄβυσσο. Κάποια στιγμὴ ἡ ἄβυσσος τὸν τρόμαξε. Καὶ ἄρχισε νὰ βουλιάζει. Ὁ Χριστὸς ἅπλωσε τὸ χέρι του, τὸν κράτησε, καὶ ἀνέβηκαν μαζὶ στὸ καράβι.
Ὁ περίεργος Χριστὸς μᾶς μπερδεύει. Μπερδεύει, μᾶλλον, τὶς σιγουριές μας. Ἐνῶ ἦταν μαζὶ μὲ τοὺς μαθητές, καὶ συνεπῶς οἱ μαθητὲς θὰ μποροῦσαν νὰ ποῦν «Ἔχουμε δικό μας τὸν Χριστό», αὐτὸς τοὺς δείχνει ὅτι στὴν πραγματικότητα δὲν τὸν ἔχουν συναντήσει ἀκόμα. Θὰ τὸν συναντήσουν ἂν ξεβολευτοῦν. Θυμηθεῖτε: ἦταν μαζί τους, μὰ δὲν τοὺς ἔδωσε ραντεβοῦ γιὰ τὸ σημεῖο ἀπ᾿ ὅπου χώρισαν. Τοὺς ἔδωσε ραντεβοῦ γιὰ τὸν ἀπέναντι τόπο. Καὶ ταυτόχρονα τοὺς καλεῖ νὰ τὸν δοῦν τὸν ἴδιο ὡς ἐρχόμενο. Ὄχι ὡς κατεχόμενο. Νὰ δοῦν δηλαδὴ ὅτι καλοῦνται σὲ μιὰ ὑπέροχη ἀβεβαιότητα: νὰ προσπαθήσουν νὰ συναντηθοῦν μὲ τὸν ἄλλον, ποὺ βρίσκεται ἀπέναντί τους. Τὸ νόημα πλέον δὲν βρίσκεται στὸν τόπο, ἀλλὰ στὸ ραντεβοῦ.
Τὸ πλοῖο εἶναι ἡ ἀσφάλεια –κάτι σὰν νησί. Ἔξω ἀπ᾿ αὐτὸ καραδοκεῖ τὸ χάος, ὁ πνιγμός. Ἐδῶ ὅμως καὶ πάλι ὁ Χριστὸς ἔρχεται νὰ μᾶς ξαφνιάσει. Καὶ πάλι ἔρχεται νὰ μᾶς δείξει ὅτι ἡ τρικυμία εἶναι ὄντως ἀπειλή, ἡ λύση ὅμως δὲν εἶναι τὸ κλείσμο στὸ ἀμπάρι. Ὅσο κι ἂν μᾶς φαίνεται παράδοξο, ὁ Πέτρος συναντᾶ τὸν Χριστό ἐγκαταλείποντας τὸ πλοῖο. Κι ἂν βυθίζεται, δὲν βυθίζεται ἐπειδὴ ἡ θάλασσα εἶναι ὑγρὴ καὶ δὲν ἀντέχει τὸ βάρος τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Πέτρος βυθίστηκε ὅταν ἔχασε τὴν ἐμπιστοσύνη του σ᾿ αὐτὸν τὸν ἀπέναντι.
Πότε σταμάτησε ἡ τρικυμία; Ὅταν ὁ Χριστὸς μπῆκε μέσα στὸ καράβι. Ὅταν δηλαδὴ τὸ καράβι ἔπαψε νὰ εἶναι περίκλειστο καὶ ἄνοιξε γιὰ νὰ ὑποδεχτεῖ ἐκεῖνον τὸν ἀπέναντι, ὥστε οἱ μέσα στὸ καράβι νὰ μπορέσουν νὰ λάβουν ἀπὸ τὸν φιλοξενούμενό τους αὐτὸ ποὺ ἔχασε ὁ Ὀδυσσέας: μιὰ νέα ζωή, χωρὶς λήξη.

Σὰν παφλασμὸς ἐκείνων τῶν κυμάτων ἀκούγεται στὶς μέρες μας τὸ βασανιστικὸ ἐρώτημα: «Παγκοσμιοποίηση ἢ ὄχι;». Δὲν μοιάζει ἀληθινὰ ἡ Παγκοσμιοποίηση μὲ ἀπειλητικὸ πέλαγος; Μήπως ἄραγε θὰ ἦταν προτιμότερο νὰ ἀποτραβηχτοῦμε ὡς λαὸς καὶ ὡς ἄτομα, καθένας στὸ νησί του; Συγχωρῆστε με. Φοβᾶμαι μήπως δὲν ἔχουμε πάρει μυρωδιὰ ἀπὸ τὴν παραξενιὰ καὶ τὶς ἐκπλήξεις τοῦ Θεοῦ μας, καὶ ἁπλῶς ἀναπαράγουμε μιὰ λογική, λογικὴ σίγουρα, ἀλλὰ ποὺ θὰ μπορούσαμε κάλλιστα νὰ τὴν ἔχουμε δίχως νὰ εἴμαστε Χριστιανοί. Νὰ τὸ ποῦμε ὠμά: Γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ δὲν ὑπάρχει δίλημμα «πέλαγος ἢ νησί». Ἡ ἀπάντηση εἶναι μία: φυσικὰ πέλαγος!
Αὐτὴ ἡ ἀπάντηση ὅμως δὲν χρειάζεται ἀφέλεια. Χρειάζεται τὴν ἐπίγνωση ὅτι τὸ ἄνοιγμα στὰ πελάγη δὲν εἶναι περίπατος, ἀλλὰ διακινδύνευση. Εἶναι τὸ ρίσκο νὰ ἁρπάξεις τὸ χέρι τοῦ ἀπέναντι ἢ νὰ βυθιστεῖς στὸ ἐνδιάμεσο. Τὸ νησὶ ὅμως, παρόλη τὴ γλύκα του, εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ θάνατος! Εἶναι ἡ περίκλειστη ὕπαρξη. Ἂς σκεφτοῦμε: Μιὰ ἀνάσταση ποὺ θὰ περιοριζόταν στὸ νησάκι ἑνὸς λαοῦ, μιᾶς κουλτούρας, μιᾶς ἐποχῆς, θὰ ἦταν ἀνάσταση-μαϊμοὺ. Ψεύτικο δῶρο σὲ συσκευασία τάφου. Ἡ ἀνάσταση εἶναι ἀνάσταση, μόνο ἂν ἀφορᾶ τὴν οἰκουμένη ὁλόκληρη.
Βρισκόμαστε σὲ πραγματικότητα πολυπολιτισμική. Ὅμως τὸ ζήτημα δὲν εἶναι ἁπλῶς οἱ ἄνθρωποι νὰ ζοῦν σὲ κοινὸ τόπο. Σὲ κοινὸ τόπο ζοῦν καὶ οἱ κρατούμενοι ἑνὸς στρατοπέδου συγκέντρωσης. Ἐκεῖ τὸ ἐνδιάμεσο οὔτε παραμένει, οὔτε ὅμως γίνεται τόπος συνάντησης. Ἐξατμίζεται, ὅπως γίνεται στὶς ἀποθῆκες στοιβαγμένων ὑλικῶν. Ὅμως ἡ ἄρση τῆς ἀπόστασης εἶναι ζωηφόρος μόνο ἂν γίνεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη! Ἀλλιῶς, μπορεῖ νὰ γίνεται ἀπὸ βιαστή. Ἡ μεγάλη πληγή, λοιπόν, σήμερα εἶναι ὅτι στὶς πόλεις μας ὑπάρχουν κοντινὰ νησιά. Τὸ ἐνδιάμεσό τους δὲν εἶναι ἀχανὲς σὰν τὸ πέλαγος, ἀλλὰ λεπτὸ ὅσο μιὰ μεσοτοιχία. Εἶναι ὅμως ἐξίσου ἀνθεκτικὸ στὸ νὰ κρατᾶ τὰ νησιὰ ἀνέπαφα τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο. Ἡ μεγάλη πληγή, δηλαδή, εἶναι νὰ δημιουργοῦνται γκέτο. Γειτονικὰ μὲν τὸ ἕνα στὸ ἄλλο, ἀλλὰ τὸ καθένα περίκλειστο. Οὔτε ὅμως ἀρκεῖ κι ἐκεῖνο τὸ εἶδος τῆς γαλήνης, ποὺ ἔχει τὸ μοντέλο τοῦ σοῦπερ-μάρκετ. Κι ἐκεῖ μέσα κινεῖται πλῆθος διαφορετικῶν ἀνθρώπων. Ἀλλὰ καθένας εἶναι περίκλειστο νησί. Ἀκόμα κι ὅταν τὸ σοῦπερ-μάρκετ εἶναι γεμάτο, ἡ τροχιὰ τοῦ καθενὸς δὲν ἔχει ὅρο καὶ προϋπόθεση τὴν τροχιὰ τοῦ ἄλλου. Εἴτε ἕνας, εἴτε χίλιοι μέσα σὲ μιὰ κοινωνία τοῦ τύπου τοῦ σοῦπερ-μάρκετ, ἡ τροχιὰ τοῦ καθενὸς εἶναι ἴδια καὶ μοναχική: εἴσοδος - ράφι - ταμεῖο.
Ἂν κριτήριο γίνει ἡ συνάντηση γιὰ τὴν ὁποία μιλᾶμε, τότε ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον κατανοεῖ καὶ ἑρμηνεύει καθένας τὸν κόσμο (ἤτοι ἡ πίστη, ὁ πολιτισμός, ἡ ἰδεολογία) ἔχει ἐξαιρετικὴ σημασία καί, συνεπῶς, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἕνα ζήτημα στριμωγμένο σὲ μιὰ γωνιὰ τοῦ ἰδιωτικοῦ χώρου. Χρειάζεται νὰ βγαίνει στὸ φῶς, στὸ δημόσιο χῶρο· νὰ ἀποτολμᾶ συζήτηση καὶ νὰ ἀποδέχεται τὴν ἀναμέτρηση μὲ τὴν ὀπτικὴ τῶν ἄλλων. Κάτι τέτοιο λιπαίνει τὰ ἀνθρώπινα. Διότι αὐτὸ ποὺ κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ εἶναι ἄνθρωπος κι ὄχι πρᾶγμα, εἶναι ἡ δυνατότητα νὰ ἀναζητεῖ τί κάνει τὴ ζωή του αὐθεντική, καὶ τί τὴν ψευτίζει. Τί φέρνει ζωὴ καὶ τί θάνατο. Τί ἀποτελεῖ χέρι συντροφικὸ ἤ, ἀντιθέτως, νύχια ἁρπακτικοῦ, καὶ τί ἀποτελεῖ ἁρμένισμα ἤ, ἀντιθέτως, βούλιαγμα στὴν ἄβυσσο.
Καλὴ κωπηλασία, λοιπόν!


Αναδημοσιεύεται από την ιστοσελίδα www.epignosi.eu
Τὸ κείμενο «Τα νησιά, αυτοί οι εφιάλτες» δημοσιεύτηκε στὸ βιβλίο τοῦ Θανάση Ν. Παπαθανασίου, «Η Εκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται», Ἐκδόσεις Ἐν πλῷ, Ἀθήνα 2008.
Σκίτσο: Φώτης Κόντογλου

11.6.12

Φασισμός: Τι ξαφνικά που προκύπτουν όλα!



Φασίζουσες συμπεριφορές
Άγγελου Στάγκου


Η Ελλάδα καταρρέει και ταυτόχρονα βαδίζει αγέρωχη προς την έξοδο από την Ευρωζώνη και την απομόνωση. Στόχο τον οποίο φαίνεται να επιδιώκει, όπως προκύπτει από τη συμπεριφορά των ελίτ και μεγάλου μέρους των πολιτών της, χωρίς όμως να αποκλείεται να το επιθυμούν πλέον και οι εταίροι δανειστές της, σύμφωνα με αρκετές ενδείξεις. Οι προσεκτικοί παρατηρητές επισημαίνουν ότι ήδη υπάρχουν φαινόμενα σταδιακής χρεοκοπίας, κρίνοντας από τις ελλείψεις φαρμάκων, τα προβλήματα στον τομέα της ενέργειας, την κατάσταση των νοσοκομείων και βέβαια της πραγματικής οικονομίας. Παράλληλα, ακούγεται όλο και περισσότερο η άποψη στο εξωτερικό ότι η Ευρωζώνη θα ηρεμήσει αν απαλλαγεί από τη χώρα μας.
Ολα αυτά όμως δεν απασχολούν τους Ελληνες τις τελευταίες δύο ημέρες. Τους Ελληνες, την πολιτική τάξη και τα μίντια απασχολούν οι εικόνες της εκπομπής του Γ. Παπαδάκη, της οποίας η σύνθεση του πάνελ αποτελούσε συνταγή για δημιουργία έντασης, αλλά το πράγμα ξέφυγε και προκλήθηκε έκρηξη. Αυτό δεν δικαιολογεί με κανέναν τρόπο τη βιαιοπραγία του Ηλία Κασιδιάρη που είναι σαφές ότι πρόκειται για κινούμενη «βόμβα», ακόμη και για τα μέτρα της Χρυσής Αυγής, που πάσχιζε να κρύψει κάπως σε αυτή τη φάση τον πραγματικό και πολύ επικίνδυνο εαυτό της, για να εδραιωθεί κοινοβουλευτικά. Ομως, το συγκεκριμένο επεισόδιο δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία. Αποτελεί συνέχεια πολλών επεισοδίων τα οποία τα τελευταία δύο χρόνια υπονομεύουν το δημοκρατικό πολίτευμα, έχουν συμβάλει σημαντικά στη διαμόρφωση του σημερινού κλίματος, δεν θα έπρεπε να είναι ανεκτά από μία στοιχειωδώς συγκροτημένη και δημοκρατική κοινωνία, αλλά δυστυχώς δικαιολογήθηκαν, χειροκροτήθηκαν και καθόρισαν τις πολιτικές εξελίξεις.
Αναμφίβολα, η φραστική επιθετικότητα, η ατομική και συλλογική αγένεια και ο χουλιγκανικός «πολιτισμός» είναι χαρακτηριστικά της κοινωνικής μας ζωής εδώ και αρκετά χρόνια. Πρόσφατα, με πρόσχημα την κρίση απέκτησαν νέες διαστάσεις και δημιούργησαν «κουλτούρα» πολιτικής βίας που κατ’ αρχήν βρήκε θαλπωρή σε κόμματα και μίντια, ενώ παράλληλα δεν αντιμετωπίστηκε με αποφασιστικότητα από την πολιτεία. Κορυφαία παραδείγματα η πυρπόληση της «Μαρφίν» που κατέληξε στον τραγικό θάνατο τριών αθώων, οι καταστροφές στην Αθήνα από «μπαχαλάκηδες» πάσης φύσεως και προέλευσης και η «εξέγερση» της Κερατέας.
Σε δεύτερο επίπεδο, αλλά εξίσου σημαντικό, οι αλλεπάλληλοι προπηλακισμοί ή και ξυλοδαρμοί πολιτικών και δημοσίων προσώπων (Κ. Παπούλιας, Κ. Χατζιδάκης, Θ. Πάγκαλος, Γ. Πεταλωτής, Χρ. Μαγκούφης, Γ. Νταλάρας, για να θυμηθούμε μερικούς) δικαιολογήθηκαν ως αντιδράσεις «αγανακτισμένων» και παράλληλα υιοθετήθηκαν από τα κόμματα της λεγόμενης Αριστεράς. Το ίδιο έγινε και με το κίνημα του «Δεν πληρώνω» που οι οπαδοί του ασκούν συχνά βία και σε όσους θέλουν να πληρώσουν. Ανάλογη ήταν η στάση απέναντι στις ενέργειες οργανωμένων μειοψηφιών στα πανεπιστήμια.
Στο διάστημα αυτό, η παραδοσιακή διαχωριστική γραμμή μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς χάθηκε και στη θέση της δημιουργήθηκε η διαχωριστική γραμμή μεταξύ μνημονιακών - αντιμνημονιακών, ή εκείνων που αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα και θέλουν τη διατήρηση της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας και των άλλων που προσπάθησαν και προσπαθούν να αποκομίσουν οφέλη, υπονομεύοντας την ευρωπαϊκή προοπτική. Στο σύνθημα «να καεί, να καεί, το μπ... η Βουλή» που φώναζαν σε αγαστή σύμπνοια αριστεροί και δεξιοί «αγανακτισμένοι» προστέθηκαν απερίγραπτες δηλώσεις και χαρακτηρισμοί. Μέσα στη Βουλή ακούστηκε το «φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους» από βουλευτή του ΚΚΕ, ο Αλ. Τσίπρας είπε ότι «μάλλον κάποιοι Ελληνες δεν είναι και τόσο Ελληνες», εννοώντας τους Λ. Παπαδήμο, Ευ. Βενιζέλο, Γ. Παπανδρέου και Α. Σαμαρά και διάφοροι «αντιμνημονιακοί», ανάμεσά τους γνωστοί δημοσιογράφοι, χαρακτήριζαν «δωσίλογους» και «γερμανοτσολιάδες» όσους υποστήριζαν ότι πρέπει να εφαρμοστούν τα μνημόνια για να επιβιώσει η Ελλάδα μέσα στην Ευρωζώνη.
Αναμφισβήτητα, η Χρυσή Αυγή συγκεντρώνει όλα τα γνωρίσματα ενός φασιστικού κόμματος. Ωστόσο, τα δύο τελευταία χρόνια ζήσαμε φασίζουσες συμπεριφορές και από άλλους χώρους, που μαζί με την ανεπάρκεια της πολιτείας, δημιούργησαν το υπόβαθρο για να μπει στη Βουλή η Χρυσή Αυγή και να εκδηλωθούν οι Κασιδιάρηδες.

Πηγή: εφημερίδα «Η Καθημερινή» 10 Ιουνίου 2012
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_10/06/2012_485054

Φασισμός: Τι ξαφνικά που προκύπτουν όλα!



ΓΝΩΜΕΣ
Μιθριδατισμός
Μάκη Βοϊτσίδη


Αν ισχύει το «ουδέν κακόν, αμιγές καλού», το όφελος που η ελληνική κοινωνία μπορεί ν’ αποκομίσει από τη συμπεριφορά του εκπροσώπου της Χρυσής Αυγής είναι ότι τώρα πλέον ξέρει. Δεν έχει το τεκμήριο της άγνοιας για το κόμμα στο οποίο έδωσε το 7% των ψήφων. Αλλά όλα όσα συνέβησαν χτες στο τηλεοπτικό πλατό δεν ήρθαν από το πουθενά -και ας παριστάνουμε τους αιφνιδιασμένους. Ο δημόσιος διάλογος γίνεται διαρκώς και πιο βίαιος. Μπορεί να μην είχε ξυλοδαρμούς, έχει όμως υπονοούμενα, ειρωνείες, προσβολές, χλευασμούς, προκλήσεις, τζάμπα μαγκιά και φραστικούς προπηλακισμούς. Από εδώ, μέχρι το να σηκώσει κάποιος το χέρι, η απόσταση είναι μόλις μισό βήμα.
Με όλα αυτά, κατά τρόπο μιθριδατικό, έχουμε εξοικειωθεί. Εθισμένοι στη βία, παρακολουθούμε όσα συμβαίνουν γύρω μας σαν θεατές σε ρωμαϊκή αρένα. Περάσαμε πρώτα από τη φάση της «αγωνιστικής αγένειας». Ο ευγενής πολιτικός που προσπαθεί να αρθρώσει λόγο και επιχειρήματα είναι «ξενέρωτος», άρα άχρηστος. Πήγαμε στην «ηρωοποιημένη ανομία». Οι νόμοι ψηφίζονται στη Βουλή αλλά καταργούνται «στο δρόμο». Ή στους λόφους της Κερατέας. Τι έγινε στην Κερατέα; Ενα έργο απόλυτης προτεραιότητας, εγκεκριμένο ως προς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ελεγμένο ως προς τη νομιμότητα από το Συμβούλιο της Επικρατείας, έμεινε στη μέση, επειδή εκατό άνθρωποι αποφάσισαν να κάνουν «αντίσταση» με μολότοφ. Και κάπως έτσι φτάσαμε στη «συμβολική βία». Η οποία συνήθως δεν ήταν καθόλου συμβολική αλλά κανονικότατη βία. Οπως, για παράδειγμα, εκείνη που έστειλε στο νοσοκομείο τον πρώην πρύτανη του ΑΠΘ, όταν εκείνος επέμενε να συζητηθεί το ακαδημαϊκό πρόγραμμα σε πείσμα των εισβολέων... Και, για να μην ξεχνιόμαστε, ο νόμος για την ανάδειξη των νέων συμβουλίων διοίκησης στα ΑΕΙ δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί, γιατί, κάθε φορά που προκηρύσσονται εκλογές, προπηλακίζονται οι υποψήφιοι και τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής. Απλώς, η βία στην Κερατέα, όπως η βία κατά του Μάνθου, του Πανούση, της Σώτης Τριανταφύλλου και δεκάδων άλλων, είναι «αριστερή». Δηλαδή, έχει φωτοστέφανο.

Και μετά, προέκυψε η Χρυσή Αυγή.

Πηγή: εφημερίδα: «Αγγελιοφόρος», 8 Ιουνίου 2011
http://www.agelioforos.gr/default.asp?pid=7&ct=36&artid=141122

7.6.12

Γιατί η Ελλάδα δεν (θα) βρίσκεται στο Ευρώ;



ΓΝΩΜΕΣ
Γιατί κύριε;
Γιατί έτσι!
 Άρη Αλεξανδρή


Το νέο τηλεοπτικό σποτ της Νέας Δημοκρατίας απηχεί όλες εκείνες τις αξίες που ενορχήστρωσαν μεθοδικά την κομματική συνειδησιακή σύνθεση της νεότερης πολιτικής ιστορίας της χώρας. Ο ρηχός τρόπος σκέψης που φτάνει μέχρι εκεί που του επιτρέπει η κοντόφθαλμη μωροφιλοδοξία του φορέα του και η γραφική επίκληση στο συναίσθημα της επιλεκτικής συγκίνησης αποτελούν τα βασικά χαρακτηριστικά της.
Χτύπημα πρώτο: Ένας δάσκαλος απαριθμεί τις χώρες του Ευρώ ενώπιον των νεαρών μαθητών του και μέσα σ’ αυτές ως δια μαγείας δεν βρίσκεται η Ελλάδα. Το μάρκετινγκ της καταστροφολογίας επιχειρεί να εμπορευτεί τον τρόμο με τον πιο γελοιωδώς κραυγαλέο τρόπο, θέτοντας εμμέσως το καθιερωμένο δίλημμα: ή ψηφίζετε αυτό που σας πλασάρουμε ή καταδικάζεστε αιωνίως στις φλόγες της κολάσεως. Η συνταγή είναι τόσο παρωχημένη και απρόσφορη πλέον, που καθίσταται αμέσως σαφές ότι το επικοινωνιακό χάσμα ανάμεσα στη Νέα Δημοκρατία και τον λαό είναι μεγαλύτερο από ποτέ και ενδεικτικό του γήρατος που την διακατέχει ως πολιτικό κόμμα και κυρίως ως ανθρώπινο δυναμικό.
Χτύπημα δεύτερο: Ένα μικρό κοριτσάκι, που πνίγεται από το άδικο της άστοχης οικονομικής πολιτικής της χώρας, όπως άλλωστε όλα τα κοριτσάκια του δημοτικού, ορθώνει το ανάστημά του και ρωτάει θλιμμένο τον δάσκαλο γιατί η Ελλάδα δεν βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες του Ευρώ. Ο δάσκαλος μένει να κοιτάει τη μαθήτρια ανήμπορος να απαντήσει, γιατί μάλλον η απάντηση “Επειδή οι γονείς σου δεν πλήρωναν φόρους και ψήφιζαν τον ξάδερφο από το χωριό για να βολευτούν” παραείναι μακροσκελής για τον περιορισμένο τηλεοπτικό χρόνο.
Κορύφωση: Το σλόγκαν “Με το μέλλον των παιδιών μας δεν παίζουμε” έρχεται ως ιδανική κλιμάκωση του φανταχτερού λαϊκισμού του σποτ, ηχώντας ειρωνικά στα αυτιά όσων τυχαίνει να θυμούνται τη δράση της Νέας Δημοκρατίας πριν το φιάσκο των πρόσφατων πασοκικών κυβερνήσεων. Το κόμμα που καθιέρωσε την ευτελέστερη μορφή φοιτητικού συνδικαλισμού και διέφθειρε τόσα νεανικά μυαλά με την κοινωνική νοοτροπία που εισήγαγε, έχει το θράσος να επικαλείται τους νέους στην πιο άκακη βερσιόν τους (προεφηβική) για να εμπλουτίσει τα θέλγητρά του. Άραγε πιο εντυπωσιακό είναι το θράσος ή η απήχησή του;
Συνολικά, για ακόμη μια φορά ένα γιγάντιο πρόβλημα τίθεται σε λάθος βάση και προσεγγίζεται από τις πιο σαχλές οπτικές, για χάρη του εντυπωσιασμού και της πρόσκαιρης αλλά και ευκαιριακής συσπείρωσης. Η Νέα Δημοκρατία δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει συνοπτικά σε ποιά ακριβώς ιστορικά στοιχεία συνίσταται ο παρών κίνδυνος εξόδου από το Ευρώ (και πού αυτός μπορεί να οδηγήσει), αλλά ανάγει την παραμονή σε αυτό στην εύπεπτη σφαίρα του κοινωνικού πρεστίζ. Τα στεναχωρημένα παιδικά μάτια, που υγραίνονται στο άκουσμα της είδησης πως η Ελλάδα δεν είναι στο ευρώ, μειώνουν το πραγματικό πρόβλημα, συμπυκνώνοντάς το τόσο, όσο χρειάζεται για να μοιάσει η επιγενόμενη έξοδος με την αδυναμία αγοράς του ακριβότερου σαμπουάν.
Σκοπός του τρέιλερ είναι να οδηγήσει τον θεατή από το ταραχώδες ερέθισμα στον ασυλλόγιστο μονόδρομο μιας απόφασης, που ακόμα κι αν είναι σωστή, δεν αποτελεί προϊόν κριτικής σκέψης. Με λίγα λόγια, το διαφημιστικό της Νέας Δημοκρατίας χρησιμοποιεί αυτό που υποτίθεται πως εχθρεύεται προεκλογικά (τον ανερμάτιστο κοινωνικοπολιτικό βίο) ως προωθητικό υλικό, αποδεικνύοντας περίτρανα την αδιόρθωτη φαυλότητά της.

Πηγή: Lifo.gr, 7 Ιουνίου 2011
http://www.lifo.gr/team/gnomes#30977

6.6.12

Ο καθείς με τον εχθρό του



Ο καθείς με τον εχθρό του
Μαρίας Kατσουνάκη


Πριν από λίγες ημέρες ένας 78χρονος Ολλανδός συνταξιούχος, εγκατεστημένος μόνιμα από τη δεκαετία του ’90 στη Μονεμβασιά, μεταφέρθηκε αιμόφυρτος, άγρια ξυλοκοπημένος στο πρόσωπο, σε νοσοκομείο της περιοχής. Ηταν 7.30 πρωί Κυριακής όταν δυο Ελληνες, γύρω στα 45, του επιτέθηκαν αφού τον ρώτησαν «αν είναι Γερμανός». Η απάντηση «Ολλανδός» δεν τους αναχαίτισε. Τι Ολλανδός, τι Γερμανός, να σπάσουν στο ξύλο τον ξένο ήθελαν οι άνθρωποι, για... «να δείξουν σε όλους αυτούς που επιβουλεύονται τη χώρα μας». Ωραίοι ως Ελληνες οι δράστες επέστρεψαν μάλιστα για να αποτελειώσουν (;) το έργο τους, αλλά δεν τα κατάφεραν.
Την περασμένη Πέμπτη το πούλμαν που μετέφερε την αποστολή του Παναθηναϊκού στο ΣΕΦ, για τον πρώτο τελικό στο μπάσκετ με τον Ολυμπιακό, δέχθηκε επίθεση με πέτρες στο ύψος του Μοσχάτου, με αποτέλεσμα να σπάσουν τζάμια και να τραυματιστούν δύο παίκτες από τα θραύσματα.
Στην ΑΣΟΕΕ εισέβαλαν αστυνομικοί της ομάδας ΔΙΑΣ αφού πρώτα, όπως αναφέρει το ρεπορτάζ, δύο μηχανές είχαν δεχθεί επίθεση με μπουκάλια. Δεν έχει μεσολαβήσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τη βραδιά που ο δημοσιογράφος του ΣΚΑΪ Κ. Μπογδάνος σύρθηκε και ξυλοκοπήθηκε στα Εξάρχεια. Εγραψε ο ίδιος: «Καθώς δέχτηκα επίθεση πληροφορούμενος από τους τιμωρούς μου ότι είμαι υπέρ του Μνημονίου, κρίνω πως το χτύπημα είναι υπό την ευρεία έννοια πολιτικό. Δύο, συνεπώς, είναι κατά βάση οι χώροι από τους οποίους σκέφτομαι ότι μπορεί να χτυπήθηκα, συν ένας: ακραία Αριστερά, ακραία Δεξιά – μπαλαντέρ το παρακράτος». Μέλη της Χρυσής Αυγής χτύπησαν με λοστούς μετανάστες στην Καλλιθέα. Από την αθροιστική αυτή αναφορά πρόσφατης εσοδείας, (όσων βλέπουν το φως της δημοσιότητας, καθώς υπάρχουν και ξυλοδαρμοί που δεν κοινοποιούνται από φόβο), δεν εξαιρώ και το εξής περιστατικό: Βράδυ, αργά, στο Γκάζι, χρυσαυγίτες πέταγαν στον δρόμο φυλλάδια εναντίον των ομοφυλόφιλων. Ο τίτλος: «Μετά τους μετανάστες έρχεται η σειρά σας».
Χούλιγκαν, άκρα Αριστερά, Χρυσή Αυγή, άτομα με ή χωρίς ιδεολογικό πρόσημο, οργανωμένα ή άτακτα, δίνουν μαθήματα «καθαρότητας», ορμούν δηλαδή σε ό, τι κινείται διαφορετικά: είτε πρόκειται για άποψη είτε για θρησκεία είτε για χρώμα είτε για επιλογή συντρόφου, ομάδας κ. ο. κ. Ουδέποτε η ελληνική κοινωνία είχε τόσο πολλούς εχθρούς. Ο καθείς με τον εχθρό του. Δεν αντέχουμε, δεν μας αντέχουν.
Η αδυναμία συνύπαρξης απέκτησε πλέον και θεσμικό χαρακτήρα: στην ορκωμοσία της Βουλής οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι της Χρυσής Αυγής ήταν οι μόνοι που δεν εγέρθησαν, όταν έδωσαν όρκο στο Κοράνι οι δύο μουσουλμάνοι βουλευτές.
Μετά τη θεωρία της απενοχοποιημένης ψήφου θα πρέπει να αναζητήσουμε και τις αιτίες για το απενοχοποιημένο ξύλο. Η σωματική άσκηση βίας, η κακοποίηση του άλλου, η στοχοποίηση που αποκτά μιαν ανεξέλεγκτη ποικιλομορφία, η εξωστρέφεια της βίας. Μπορεί ιστορικά οι αναφορές να εστιάζονται σε εθνικούς διχασμούς, στον Εμφύλιο, στο παρακράτος, στη δικτατορία, στον αυριανισμό που θέριζε ανθρώπους, υπολήψεις και συνειδήσεις στον κολοφώνα του παπανδρεϊσμού. Ομως η σύνθεση και το εύρος των σύγχρονων περιστατικών δεν βρίσκουν επαρκή ερμηνεία μόνο σε αυτήν τη διαδρομή.
Την αυξημένη δυσανεξία της ελληνικής κοινωνίας ενισχύουν οι συνεχείς αποκαλύψεις φαυλότητας του πολιτικού προσωπικού, η διαφθορά, διαταξική, διαχρονική, χωρίς εξαιρέσεις επαγγελματικών ομάδων ή κατηγοριών, η μη λειτουργία (ή, ακόμα χειρότερα, η επιλεκτική λειτουργία) θεσμών και εξουσιών, η ατιμωρησία.
Ως πρότυπα πλέον θεωρούνται όσοι επενδύουν στην τιμωρία, όσοι προτείνουν ομοιοπαθητική θεραπεία στην οργή και στην αγανάκτηση, όσοι πλειοδοτούν στον λαϊκισμό, στην άρνηση. Η αδυναμία της πολιτικής επέτρεψε σε εξωθεσμικά κέντρα και ιδιωτικά συμφέροντα να κυριαρχήσουν. Τώρα δρέπουμε τους καρπούς του δέντρου της κρίσης που φροντίσαμε να δυναμώσει και να αυτονομηθεί. Γιατί δεν είναι βέβαια μόνο η αλυσιδωτή, αλληλοεξαρτώμενη, ευρωπαϊκή, οικονομική συγκυρία. Το ελληνικό πρόβλημα είναι πιο σύνθετο και γι’ αυτό πιο δύσκολο να βρει λύση και στηρίγματα.
Τι θα ανακόψει το πισωγύρισμα, την ταχύτατη οπισθοδρόμηση, την επικίνδυνη αναδίπλωση και αποκοπή της χώρας μας από τον υπόλοιπο, εξελισσόμενο κόσμο; Ο κοινωνικός πλούτος της δημοκρατίας υφίσταται ισχυρές επιθέσεις, η βία δεν είναι μόνο σύμπτωμα, αλλά και αιτία της στροφής στον συντηρητισμό, στη μη ανοχή. Οι πυλώνες της δημοκρατίας που είναι η συναίνεση, η συμμετοχή και η κοινωνική προστασία πριονίζονται, υποβαθμίζονται.
Ο,τι θεωρούσαμε δεδομένο υποχωρεί. Υποχωρούμε, στα μετόπισθεν. Λίγο ακόμη και θα χωριστούμε σε περιοχές μνημονιακών - αντιμνημονιακών, ευρωπαϊστών - αντιευρωπαϊστών, λευκών - σκουρόχρωμων, ολυμπιακών - παναθηναϊκών, ετεροφυλόφιλων – ομοφυλόφιλων... Τα αντιθετικά ζεύγη θα πολλαπλασιάζονται, η πόλωση θα κλονίσει σοβαρά τη συνύπαρξη. Δεν υπάρχει τίποτα πιο τυραννικό και βάρβαρο από την «καθαρότητα». Από την αυτιστική βεβαιότητα. Οταν η κοινωνία μετατρέπεται σε ρινγκ δεν υπάρχουν θεατές. Μόνον αντίπαλοι.

Πηγή: εφημηρίδα «Η Καθημερινή», 20 Μαΐου 2011
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_20/05/2012_482893

Στην Ελλάδα προέχει η συναίνεση πάση θυσία


Στην Ελλάδα προέχει η συναίνεση πάση θυσία
Ο κόσμος απαιτεί: «Ζητήστε μια συγγνώμη, τιμωρήστε κάποιον»


Στέλιος Ράμφος, φιλόσοφος

Της Όλγας Σελλα

Προσηνής, ευγενής, άμεσος, ο φιλόσοφος και στοχαστής Στέλιος Ράμφος απέχει πολύ από την εικόνα του κλειστού και μονήρους διανοητή. Είχε φτάσει πρώτος στο ραντεβού, μια μέρα με πολλή ζέστη στην Αθήνα, και μας περίμενε. Βρισκόμαστε λίγες μέρες μετά τον ανασχηματισμό και την ψήφο εμπιστοσύνης που πήρε η κυβέρνηση, και λίγες μέρες πριν από τη συζήτηση στη Βουλή για το Μεσοπρόθεσμο και τον εφαρμοστικό νόμο. Η κουβέντα δεν άργησε να ξεκινήσει. Πάντα υπό το πρίσμα της κατανόησης και της ερμηνείας των συλλογικών πολιτισμικών συμπεριφορών αυτού του έθνους – αυτό με το οποίο καταπιάνεται σ’ όλη του τη ζωή ο Στέλιος Ράμφος. Και πάντα κουβαλώντας όλη εκείνη την παράδοση των ανθρώπων της γενιάς του, που αφηγούνται μ’ έναν δικό τους τρόπο τα πράγματα και ξεκινούν από πολύ πίσω για να φτάσουν στο σήμερα. Στο τραπέζι, μαζί μας, και η... κρίση. Κοινωνική, πολιτική, οικονομική.

«Aν δεν καταλάβουμε καλά τη θρησκευτική μας παράδοση, δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε τα βαθύτερα προβλήματα της κοινωνίας μας. Θα σας πω ένα παράδειγμα πολύ χονδρικό: βγαίνει ένας Αμερικανός και λέει ότι το πρόβλημα της Ελλάδας είναι πρόβλημα ανταγωνιστικότητας. Βγαίνει ένας άλλος και λέει ότι το πρόβλημα της Ελλάδας είναι πρόβλημα παραγωγικότητας. Πράγματι, βλέπουμε ότι υστερούμε σ’ αυτό, γιατί η κρίση μάς απέδειξε ότι τρώμε πολύ περισσότερα απ’ όσα παράγουμε. Αυτό έχει μία καταγωγή βαθύτερη. Πρώτον εμείς σαν λαός δεν παρήγαμε ποτέ. Ημασταν έμποροι, ενδιάμεσοι. Κι όχι μόνο εμείς, αλλά όλοι οι ορθόδοξοι ανατολικοί λαοί, συν το γεγονός ότι δεν έχουμε κάποια εμπιστοσύνη και πίστη για τη ζωή σ’ αυτόν τον κόσμο. Εχουμε μια βαθύτερη πίστη και εμπιστοσύνη για τον άλλον κόσμο. Και το κυριότερο: το πρόβλημα το ανθρώπινο έχει την αρχή του -θρησκευτικά- και τη λύση του στο παρελθόν. Με την έννοια ότι όλα κρίθηκαν στην ιστορία του Αδάμ και της Εύας. Τότε έγινε η αμαρτία, τότε έγινε η πτώση, και αν θα ξαναμοιάσουμε στην αρχική στιγμή, θα σωθούμε. Αυτομάτως όταν είναι μια ψυχή στραμμένη προς τα πίσω, δεν σκέφτεται ποτέ την παραγωγή. Δεν έχει νόημα το παράγειν. Αυτό είναι καθηλωτικό. Σκεφτείτε ότι στη Ρωσία χρειάστηκε ο σταχανοφισμός κάποια περίοδο, ώστε συμβολικά να μπορέσει να αντιπαραταχθεί σ’ αυτό το βάλτωμα των ψυχών. Εχει μεγάλη σημασία να το καταλάβουμε αυτό», λέει με πάθος. «Στον Νότο δεν έχουν μέσα στα κοσμοείδωλά τους τη συνθήκη του μέλλοντος. Για μας το μέλλον είναι η επιστροφή στο παρελθόν», προσθέτει.

Και από τη φιλοσοφική ανάλυση, περνάει στο γνωστό, στο σημερινό παράδειγμα. «Προχθές, η συζήτηση ήταν πότε ήρθε η δημοκρατία, αντιπροχθές ήταν η αποστασία... Δηλαδή, όλα έχουν να κάνουν με σκιές ή με λάμψεις του παρελθόντος οι οποίες έρχονται μπροστά στη ζωή και ανάλογα τοποθετούμαστε». Και συνεχίζει με μια επισήμανση που φανερώνει το σφαιρικό του ενδιαφέρον για όλες τις εκφάνσεις της πολιτιστικής ζωής και της πολιτισμικής έκφρασης: «Το ενδιαφέρον, και το πικρό παράλληλα, είναι ότι κρίμα που δεν έχουν γίνει αντιληπτά αυτά τα θέματα της κουλτούρας μας, ώστε να κάνουμε μια λογοτεχνία που θα βοηθούσε. Ενώ έχουμε καλούς συγγραφείς, δεν έχουμε την κλάση των συγγραφέων που ψάχνουν την ψυχή ενός λαού. Αυτό που πήγε να γίνει στα μέσα του 19ου αιώνα στη Ρωσία και όταν έγινε αυτή η καταβύθιση στην ψυχή των λαών, κι έδωσε τεράστια λογοτεχνία».

– Μα και η λογοτεχνία και οι λογοτέχνες είναι μέρος αυτής της κοινωνίας...

– Βεβαίως. Ενώ έχουμε καλούς συγγραφείς, επειδή η κοινωνία δεν έχει πάρει στα σοβαρά τον εαυτό της και προσπαθεί να βγει απ’ τα αδιέξοδά της είτε γυρνώντας πίσω είτε μιμούμενη, το μεγάλο πρόβλημα που είναι η ψυχή δεν έχει τεθεί. Ο Εμφύλιος δεν έχει δώσει, από πλευράς ψυχικών αναλύσεων, τους καρπούς που έπρεπε. Γιατί ακόμη δεν έχουμε εμβαθύνει στο θέμα του διχασμού. Πριν από τον Εμφύλιο υπήρχε διχασμός. Μετά τον Εμφύλιο υπήρχε διχασμός. Η ζωή μας είναι συνυφασμένη με μια διαίρεση.

Ο Στέλιος Ράμφος δέχεται όλες τις ερωτήσεις, είναι έτοιμος να εξηγήσει τις οποιεσδήποτε απορίες και την ίδια στιγμή ο συνομιλητής του κάνει ένα ιδιωτικό σεμινάριο για το πώς ο δυτικός άνθρωπος αποδέχθηκε την ιστορικότητά του, ανέλαβε τις ευθύνες του, ωρίμασε – μια διαδικασία που οδήγησε στην Αναγέννηση, στον Διαφωτισμό. «Ο Διαφωτισμός δεν έφερε μόνο τη Λογική. Eφερε και την κρίση διά του παραλογισμού της Λογικής. Η μεγάλη συνεισφορά του Καντ είναι ότι ήταν ο μεγάλος αναλυτής των παραλογισμών της Λογικής».

Είναι αδιέξοδος ο δρόμος του «όχι» της Αριστεράς

Ο Στέλιος Ράμφος παρατηρεί, παρακολουθεί και σχολιάζει ό,τι γίνεται στην κοινωνία και την πολιτική, σε όλη του τη ζωή, παρ’ ότι απέχει από την πολιτική ένταξη από την ηλικία των 23 ετών. Από φοιτητής ήταν μέλος της ΕΔΑ και βασικό στέλεχος του περιοδικού «Πανσπουδαστική». «Τελείωσα με την Αριστερά από τα 23 μου. Πριν φύγω για το Παρίσι. Με το τέλος του 4ου Πανσπουδαστικού Συνεδρίου, το επόμενο πρωί υπέβαλα την παραίτησή μου. Γιατί δεν άντεχα την άρνηση. Γιατί ο δρόμος του “όχι”, ο δρόμος που δυσκολεύεται να λάβει υπόψη την ψυχή, είναι αδιέξοδος». Τους παλιούς του συνοδοιπόρους, που παρέμειναν στην Αριστερά τα επόμενα χρόνια, δεν τους εντάσσει σ’ αυτό το πλαίσιο αρνητικότητας, «γιατί όλοι έχουν μια θετική συνεισφορά. Η δική μου η γενιά δεν κρατήθηκε στην Αριστερά αρνητικά».

Τον ρωτάω αν έχει περάσει από την πλατεία Συντάγματος. «Εχω περάσει. Θεωρώ ότι το Σύνταγμα εξαντλείται στη σύναξη ανθρώπων που διαδηλώνουν ελεύθερα την έλλειψη εμπιστοσύνης τους. Δεν έχει προοπτική, έχει όμως δυναμική... Και υπ’ αυτήν την έννοια, έδωσε ήδη καρπούς τις προηγούμενες εβδομάδες. Απλώς δεν ελήφθη καλά το μήνυμα, που είναι παράδειγμα και νόημα. Αυτό είναι όλο. Δεν διεκδικούν εξουσία αυτοί οι άνθρωποι, αμφισβητούν ότι αυτό το πράγμα μπορεί να βγάλει τον τόπο από εκεί που βρίσκεται, με τα μυαλά που έχει. Υπό αυτό το πρίσμα, η μαζική παρουσία των εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων έχει ενδιαφέρον, γιατί είναι μια πραγματική πολιτική πίεση. Μέχρι εκεί, προς το παρόν, μπορούμε να δούμε τη συνεισφορά αυτών των εκδηλώσεων, και υπ’ αυτήν την έννοια βάζει κανείς ένα “συν”. Εκείνο που ζητείται, άναρθρα ίσως, είναι “ζητήστε μια συγγνώμη”, “τιμωρήστε κάποιον”! Ο κόσμος τι ζητάει; Ζητάει να συμμετάσχει ο διαχειριστής των πραγμάτων στον πόνο του. Να πει την αλήθεια! Δεν είναι δυνατόν αυτή η κρίση να περνάει χωρίς να έχει ειπωθεί η αλήθεια! Οσο λοιπόν σωστά ή αναγκαία μέτρα μπορεί να γράφονται στα μνημόνια τόσο θα αναιρούνται όταν λείπει η αλήθεια».

– Αν ειπωθεί η αλήθεια, θα καμφθεί η άρνηση;

– Τουλάχιστον θα καμφθεί η πηγή που την τροφοδοτεί. Κάθε γεγονός έχει δύναμη από την ηθική ή την επιχειρηματολογική του δικαίωση. Οσο αφαιρείται το επιχείρημα που το δικαιώνει τόσο αυτό αδυνατίζει. Η πολιτική της μερικότητας βασίζεται σε μια επιχειρηματολογία αυτοδικαιώσεως. Η πολιτική της ενότητας βασίζεται σε μια επιχειρηματολογία αυταπαρνήσεως. Με τη συμπεριφορά αυτοδικαιώσεως, ο απέναντι θα θελήσει επίσης να αυτοδικαιωθεί. Και θα φτάσουμε στο φαινόμενο ότι «η δημοκρατία ήρθε το ’81 κι όχι το ’74».


Να δώσουν το παράδειγμα όσοι ήσαν στα πράγματα αυτά τα χρόνια

– Σήμερα υπάρχει διχασμός στην κοινωνία;

– Μα βέβαια. Οι ευτελείς ανάγκες συναινέσεων βλέπουμε ότι δεν γίνονται. Πρέπει να καταλάβουμε ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους αισθάνεται άνετα η ελληνική ψυχή μέσα στον διχασμό.

– Εσείς τους έχετε εντοπίσει;

– Εχω μια εικόνα, χωρίς να είναι βέβαιο ότι είναι η σωστή. Πιστεύω ότι η κουλτούρα μας, όπως λένε οι ανθρωπολόγοι και οι ιστορικοί, είναι μια κουλτούρα κατακερματισμού, δηλαδή μικρών ενοτήτων -οικογένεια, χωριό, μικρή πόλη κ.λπ.-, η οποία δεν διευκολύνει την ατομική ωρίμανση και η οποία ταυτοχρόνως είναι συνδεδεμένη και κρατάει τη συνοχή της πάντοτε με όρους συναισθήματος, πράγμα που εμποδίζει τους όρους καθολικότητας. Ποιοι είναι οι όροι καθολικότητας; Ο Λόγος. Δηλαδή, το μεγάλο κεκτημένο που μας έφερε ο Διαφωτισμός ήταν η λογική. Το μεγάλο τίμημα που έφερε ο Ρομαντισμός ήταν η μερικότητα. Εμείς ποτέ δεν προσχωρήσαμε στον Λόγο. Επομένως τι μας μένει; Η διαίρεση. Αρα αυτό είναι πολύ εύκολο να εκφραστεί: επειδή δεν έχουμε εσωτερική ωρίμανση να πάρουμε από μόνοι μας την εικόνα του εαυτού μας, την παίρνουμε από τον εχθρό μας ή από το θύμα μας.

– Δηλαδή αισθανόμαστε εμείς καλά με την εικόνα μας, όταν έχουμε απέναντί μας κάποιον με τον οποίο είμαστε σε σύγκρουση ή τον μισούμε;

– Βεβαίως. Και τώρα η αδυναμία του καθολικού μεταβάλλεται σε βαθιά αρρώστια. Εχουμε αδυναμία να αγκαλιάσουμε καθολικά. Αυτό το βλέπουμε και σε άλλα επίπεδα: στο ρουσφέτι, στη δομή του κράτους, στον συνδικαλισμό, στο πελατειακό σύστημα, σε όλα αυτά τα φαινόμενα που είναι φαινόμενα διασπάσεως. Είναι φαινόμενα μερικοτήτων. Εάν αυτό μπορούσε να αντιμετωπιστεί, θα ξεπερνούσαμε την κρίση. Ενα παράδειγμα πολύ χαρακτηριστικό: βλέπουμε την αντιπολίτευση, η οποία προσπαθεί να κάνει ό,τι μπορεί για να μη συναινέσει. Επικαλούμενοι λάθη που γίνονται, λένε δεν θα συναινέσουμε σε λάθη. Ομως το μεγαλύτερο λάθος που γίνεται είναι το «δεν θα συναινέσουμε».

– Διακρίνετε κάποια διέξοδο; Υπάρχει ελπίδα να αντιστραφεί αυτό το κλίμα;

– Πιστεύω ότι αυτή η περίσταση είναι μια καλή, αλλά δύσκολη ευκαιρία. Θεωρώ ότι πρέπει να πάμε όπου είναι να πάμε, μέσα από αυτό που είμαστε. Δεν μπορούν να γίνουν βιασμοί. Ποια χειρονομία θα ήταν η ενδεδειγμένη; Αυτό που ζητάει ο κόσμος, μέσα σ’ αυτή την κρίση της γενικής αναξιοπιστίας που βρέθηκε, συνοψίζεται σε δύο λέξεις: παράδειγμα και νόημα. Το ένα είναι να πείσουν αυτοί οι άνθρωποι που τις τελευταίες δεκαετίες με τον έναν ή τον άλλον τρόπο είχαν τα πράγματα στα χέρια τους, συμμετέχοντας στον κοινό πόνο. Μια τέτοια κίνηση θα έχει λογική και πολύ αίσθημα. Ο λαός θα το εισπράξει σαν συμμετοχή στην οδύνη του. Και το δεύτερο, νόημα. Δηλαδή, δικαιοσύνη. Τι θα έχει γίνει τότε; Θα υπάρχει κίνηση εσωτερικής επικοινωνίας και επαφής με τους ανθρώπους. Ο,τι και να γίνει σήμερα, τα μέτρα και οι πρωτοβουλίες που προσπαθούν να πάρουν θα μειονεκτούν γιατί δεν θα υπάρχει συμπαράσταση. Ακόμα κι αν γίνουν εκλογές, εάν έρθει η αντιπολίτευση στα πράγματα, κι αν έχει δίκιο, επειδή ακριβώς κι αυτή θα στερείται της εμπιστοσύνης του λαού, πάλι θα ναυαγήσει. Επομένως προέχει η συναίνεση, πάση θυσία. Πάση θυσία...

– Θα ήταν παράδειγμα αυτό;

– Βεβαίως. Θα ήταν παράδειγμα, και παράδειγμα κρίσιμο.

– Τόση ώρα μόνο ζοφερές εικόνες περιγράφετε. Την ελπίδα σας δεν βλέπω...

– Πιστεύω ότι η κατανόηση είναι η αφετηρία κάθε ελπίδας. Το ακατανόητο είναι η απελπισία. Αν σ’ αυτά που λέω υπάρχει μια δόση αληθείας, τότε νομίζω ότι μπορούμε να ελπίζουμε, υπό την έννοια ότι φαίνεται φως. Η απελπισία αρχίζει όταν «δεν βλέπω». Η απελπισία δεν έχει να κάνει με το «βλέπω, αλλά δεν είμαι «διατεθειμένος». Ε, θα γίνει κάποιος άλλος διατεθειμένος! Γι’ αυτό επιμένω: πρέπει να το καταλάβει η αντιπολίτευση. Πρέπει να συναινέσει, διατηρώντας όλες της τις επιφυλάξεις. Αλλά θα έχει κερδίσει το ουσιώδες: τον συμβολικό και βαθύ παραδειγματικό χαρακτήρα μιας συμφωνίας, γιατί τότε θα γίνει κοινός ο σκοπός. Τι θέλω να πω: τι εμποδίζει κάθε φορά ν’ αποκτήσει ένας σκοπός καθολικότητα; Εμποδίζει στο μέτρο που είναι πρακτικός και δεν μας δίνει ταυτότητα.

– Δηλαδή;

– Τώρα έχουμε μια κρίση εμπιστοσύνης, που έχει οδηγήσει σε μια τρομακτική απώλεια αυτοπεποίθησης. Εχουμε έναν λαό που έχει σηκώσει τα χέρια ψηλά κι έχει παραδοθεί. Λέει ότι η Ελλάδα δεν υπάρχει πια. Επομένως αυτή τη στιγμή ενδιαφέρουν πρακτικά μέτρα που έχουν ταυτότητα, δηλαδή που έχουν προοπτική. Αυτά τα μέτρα είναι άλλης τάξεως από τη σωστή, αριθμολογική αντιμετώπιση των προβλημάτων. Τότε, σε επίπεδο αισθήματος, θα υπάρξει -έστω για μικρό διάστημα- η καθολικότητα. Τι έγινε το ’40;

– Και η ελάσσων αντιπολίτευση;

– Η ελάσσων αντιπολίτευση δεν έχει μάθει στη θετικότητα. Δεν έχει μάθει να αντιπολιτεύεται θετικά. Εχει μάθει να αντιπολιτεύεται μόνο καταστροφικά. Αυτό είναι που την κρατάει μονίμως αντιπολίτευση. Γιατί η ζωή έχει ανάγκη από «ναι».

Πηγή: εφημηρίδα «Η Καθημερινή», 3 Ιουλίου 2011
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_02/07/2011_447957